HỌC VĂN CHỊ NGUYỄN MINH HIÊN

[ CHUYẾN XE VĂN HỌC ]
🌱🌱🌱
“Đó là cuộc hành trình khởi đầu là sự từ bỏ cái chật chội, nhỏ hẹp để tìm đến một tình yêu bao la rộng lớn, cuối cùng là khát vọng được sống hết mình trong tình yêu, muốn hóa thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thuở.”
(GS-TS Trần Đăng Suyền)

Hãy cùng chị tìm hiểu về hình tượng sóng trong bài thơ Sóng - Xuân Quỳnh thôi nào <3
-------------------------------
Học văn chị Hiên - Hơn cả một bài văn 🌿🌿

1. Tác giả
Tên đầy đủ là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh (1942 - 1988) quê Hoài Đức - Hà Đông (nay là Hà
Tây). Năm 1955 Xuân Quỳnh làm diễn viên múa trong đoàn văn công. Từ 1963 Xuân Quỳnh chuyển
sang làm báo, biên tập viên nhà xuất bản, Uỷ viên BCH Hội nhà văn Việt Nam (khoá III). Làm thơ
từ lúc còn là diễn viên, là một trong những tên tuổi tiêu biểu nhất của lớp nhà thơ trẻ thời kì chống
Mĩ - thơ Việt Nam hiện đại. Mồ côi mẹ từ nhỏ, Xuân Quỳnh cũng không được ở gần cha, thuở nhỏ
sống với bà ngoại ở quê => càng khao khát tình thương, tình yêu, mái ấm gia đình, sự nhạy cảm với
tình mẫu tử. Lòng ham mê ở thơ lớn hơn sân khấu nên chị đã rời bỏ sân khấu, lựa chọn con đường
thơ và hoạt động văn học. Thơ Xuân Quỳnh luôn giữ được bản sắc tươi tắn, hồn hậu, nồng nhiệt, là
tiếng lòng của một tâm hồn gắn bó thiết tha với cuộc đời, với con người khao khát tình yêu, trân
trọng, chi chút cho hạnh phúc bình dị của đời thường.
- Dung dị, hồn nhiên, chân thực là nét nổi bật trong thơ Xuân Quỳnh, có sự gắn bó với hạnh
phúc, niềm vui và cả những cay đắng nhọc nhằn trong cuộc đời của một người phụ nữ: một người
yêu, người mẹ, người vợ. Dường như thơ đã giúp chị tiếp tục sống trọn vẹn và sâu sắc hơn với cuộc
đời.
- Thơ tình yêu là một mảng đặc sắc và tiêu biểu cho hồn thơ Xuân Quỳnh, trực tiếp bày tỏ
những khát khao sôi nổi chân thành mà mãnh liệt tự nhiên của một trái tim phụ nữ trong tình yêu.
2. Tác phẩm
2.1. Vị trí, xuất xứ, hoàn cảnh ra đời
Sóng là bài thơ tình tiêu biểu cho hồn thơ Xuân Quỳnh, rút từ tập Hoa dọc chiến hào (1967)

2. Phân tích hình tượng sóng để cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu
a. Hình tượng "sóng" và "em"
Những khổ thơ đầu tiên nhân vật trữ tình đang đối diện với sóng, cảm nhận về sóng, tìm thấy mối
liên hệ giữa sóng và khát vọng tình yêu.
- Hình tượng sóng ở khổ thơ đầu mang ý nghĩa tượng trưng cho tính khí và bản lĩnh của người phụ
nữ. Con sóng là hiện thân của các đối cực dữ dội - dịu êm - ồn ào - lặng lẽ. Con sóng trung thực và
thẳng thắn: khi sóng không hiểu nổi mình thì con sóng tìm đến biển, đến chân trời thoáng rộng, tự
do.
- Con sóng cũng tượng trưng cho khát vọng tình yêu nuôn đời của tuổi trẻ. Con sóng ngàn đời nay
vẫn thế, cứ đập vỗ vô hồi vô hạn. Tình yêu cũng vậy, luôn đồng nghĩa với tuổi trẻ. Tất cả chúng tồn
tại vĩnh hằng trên mặt đất này.
- Đứng trước sóng biển trùng trùng lớp lớp - nhân vật trữ tình (em) cảm nhận về nguồn gốc bí ẩn của
tình yêu với hai câu hỏi: Sóng bắt đầu từ gió - gió bắt đầu từ đâu? khi nào ta yêu nhau? không ai có
thể trả lời cặn kẽ được câu hỏi này. Đó chính là nỗi bí ẩn của tình yêu và cũng vì càng bí ẩn nên càng
say đắm, hấp dẫn hơn.
- Khi con người đối diện trước thiên nhiên rộng lớn như biển khơi rất dễ sinh ra cảm giác nhỏ nhoi,
bất lực, thậm chí rơi vào cảm giác hư vô. Nhưng với tâm hồn nữ tính mang khát vọng tình yêu mãnh
liệt thì Xuân Quỳnh hướng tất cả vào tình yêu trần thế.

b. Hình tượng "sóng" và "em" bộc lộ vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ
- Sóng tượng trưng cho nỗi nhớ của người phụ nữ khi yêu, nhớ mọi nơi (không gian) lòng sâu, mặt
nước, nhớ mọi lúc (thời gian) "Ngày đêm không ngủ được", cũng như thế em nhớ anh đến nỗi "cả
trong mơ còn thức". Nghe qua có vẻ mơ hồ, vô lý. Nhưng không, em lúc nào cũng nhớ đến anh,
trong mơ, khi thức, khi ngủ, khi tỉnh, khi mơ. Nhớ chính là biểu hiện của tình yêu, khi hết nhớ, cũng
là lúc tình yêu chấm dứt.
- Nhà thơ tiếp tục một cách nói rất lạ: "Dẫu xuôi về phương bắc - Dẫu ngược về phương nam". Đây
là cách nói ngược với cách nói thông thường (ngược bắc xuôi nam). Nhà thơ cố ý lạ hóa ngôn từ để
gây ấn tượng. Sự tinh tế nằm ngay trong cái nghịch lí của tình yêu.
Hơn nữa, đối với em, đâu chỉ có hai phương bắc và nam, mà còn có thêm một phương anh nữa,
phương này là phương của tình yêu đôi lứa, là không gian của tương tư.
- Cũng như Sóng, dù muôn vàn cách trở rồi cuối cùng cũng đến được bờ, "Em" ở đây, trên hành trình
đi tìm hạnh phúc, cho dù gặp lắm chông gai, trắc trở, nhưng tin tưởng rồi "Em" cũng sẽ tới đến bến
bờ hạnh phúc.
- Cuộc đời tuy dài rộng, biển tuy vô tận bao la, nhưng tình yêu vẫn được cảm nhận thật cụ thể trong
từng ngày tháng. Sống trong tình yêu con người không bao giờ cảm thấy hư vô mà cuộc đời luôn
mới mẻ, đầy ý nghĩa.
- Cũng như sóng giữa biển lớn tình yêu. Em cũng muốn có được một tình yêu lớn lao, bất tử. "Em"
nhân vật trữ tình ở đây bỗng vụt lớn để sánh ngang với biển cả. Quả là một nỗi khao khát lớn lao và
cảm động.
Quả thật, hình tượng sóng của bài thơ đã thể hiện vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu vừa
tha thiết say đắm, vừa duyên dáng, nồng nàn mà vô cùng trong sáng cao đẹp của tình yêu đôi lứa
muôn đời.

c. Nét đặc sắc về nghệ thuật
- Sự liên tưởng hợp lí, tự nhiên giữa đặc điểm của sóng và đặc điểm của người con gái đang yêu. Sự
liên tưởng này tạo nên hai hình tượng song song, nhưng hai mà một.
- Câu thơ năm chữ với những câu ngắn, đều nhau, tạo nên một ý niệm về hình thể của các con sóng,
như con sóng dâng trào nhưng có khi chậm rãi nhẹ nhàng như lúc sóng êm biển lặng.
- Nhịp điệu của các câu thơ thật đa dạng, mô phỏng cái đa dạng của nhịp sóng : 2/3 0. 1/2/2 0, 3/1/1
(Em nghĩ về anh, em), 3/2 0,v.v...
- Các cặp câu đối xứng xuất hiện liên tiếp, câu sau thừa tiếp câu trước, tựa như những đợt sóng xô
bờ, sóng tiếp sóng dào dạt.
- Âm điệu của bài thơ với nhiều sắc điệu đa dạng, phong phú, tạo nên vẻ tự nhiên cho bài thơ.
- Ngoài ra còn phải kể đến tính chất nữ tính trong cách diễn đạt của Xuân Quỳnh, trong cách nhìn
sóng của chị: thật dịu dàng đằm thắm nhưng cũng thật dữ dội.

3. Sóng là hình ảnh ẩn dụ của tâm trạng người con gái đang yêu, là sự hóa thân, phân thân của
cái "tôi" trữ tình của nhà thơ. Cùng với hình tượng "Sóng", không thể không xem xét nó trong mối
tương quan với "Em".
- Hình tượng sóng trước hết được gợi ra từ âm hưởng dào dạt, nhịp nhàng của bài thơ. Đó là nhịp của
những con sóng trên biển cả liên tiếp, triền miên, vô hồi, vô hạn. Đó là âm điệu của một nỗi lòng
đang tràn ngập, đang khát khao tình yêu vô hạn, đang rung lên đồng điệu, hòa nhập với sóng biển.
- Qua hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã diễn tả vừa cụ thể vừa sinh động nhiều trạng thái, tâm trạng
với những cung bậc tình cảm khác nhau trong trái tim của người phụ nữ đang rạo rực khao khát yêu
đương. Mỗi trạng thái tâm hồn cụ thể của người con gái đang yêu đều có thể tìm thấy sự tương đồng
của nó với một khía cạnh, một đặc tính nào đó của sóng.
Qua bài thơ Sóng, ta có thể cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu. Người
phụ nữ ấy mạnh bạo, chủ động bày tỏ những khát khao yêu đương mãnh liệt và những rung động rạo
rực trong lòng mình. Người phụ nữ ấy thủy chung, nhưng không còn nhẫn nhục cam chịu nữa. Nếu
"sóng không hiểu nổi mình" thì sóng dứt khoát từ bỏ nơi chật hẹp đó để "tìm ra tận bể", đến cái cao
rộng, bao dung. Đó là những nét mới mẻ " hiện đại" trong tình yêu.
Tâm hồn người phụ nữ đó khao khát, không yên lặng. "Vì tình yêu muôn thuở - có bao giờ đứng
yên" (Thuyền và Biển). Nhưng đó cũng là một tâm hồn thật trong sáng, thủy chung vô hạn. Quan
niệm tình yêu như vậy rất gần gũi với mọi người và có gốc rễ trong tâm thức dân tộc.