Đăng Ký Học
Ngày 18/01/2021 10:00:47, lượt xem: 1804
GHI NHỚ NHANH THÔNG TIN TÁC GIẢ, TÁC PHẨM “CON CÒ”
- Chế Lan Viên (1920- 1989) tên thật là Phan Ngọc Hoan
- Quê quán tại huyện Cam Lộ - tình Quảng Trị nhưng nhà thơ được lớn lên ở Bình Định
+ Giai đoạn trước Cách mạng tháng 8 Chế Lan Viên nổi tiếng với phong trào Thơ mới với tập thơ “Điêu tàn” (1937)
+ Với hơn 50 năm sáng tác của mình, Chế Lan Viên có nhiều tìm tòi ở những tập thơ hay và gây được tiếng vang lớn trong lòng công chúng, Chế Lan Viên là một trong những tên tuổi hàng đầu của nền thơ Việt Nam hiện đại thế kỉ XX.
+ Vào năm 1996 ông được nhà nước truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
- Bài thơ “Con cò” được Chế Lan Viên sáng tác năm 1962, in trong tập “Hoa ngày thường - Chim báo bão”.
- Thể thơ: Thơ tự do (các câu ngắn dài không đều, nhịp điệu biến đổi và có nhiều câu điệp lại, tạo nhịp điệu gần với hời hát ru).
- Phương thức biểu đạt: Biểu cảm
+ Khổ 1: Hình ảnh con cò theo lời ru đến với tuổi thơ con, đó chính là biểu tượng cho cuộc đời lam lũ của người mẹ
+ Khổ 2: Hình ảnh con cò trong tiềm thức của con và theo con suốt cuộc đời dài rộng
+ Khổ 3: Ý nghĩa của lời ru qua hình ảnh con cò, con cò là biểu tượng cho tấm lòng người mẹ.
- Bài thơ khai thác hình tượng con cò trong những câu hát, lời ru, bài thơ “Con cò” của Chế Lan Viên đã ngợi ca tình mẹ và ý nghĩa của lời ru trong cuộc đời mỗi con người.
MỞ BÀI "CON CÒ" - CHẾ LAN VIÊN SIÊU CHẤT|| NGỮ VĂN LỚP 9
- Bài thơ “Con cò” đã thành công với thể thể thơ tự do, nhiều câu mang dáng dấp của thể thơ 8 chữ nên cảm xúc được thể hiện rất linh hoạt, giọng điệu suy ngẫm mang tính triết lí sâu sắc, vận dụng sáng tạo ca dao.
Mong rằng những thông tin về tác giả, tác phẩm của bài thơ “Con cò” trên đây sẽ giúp các em dễ dàng hơn trong quá trình học tập và đạt thành tích cao nhé.
Bằng lời ru ngọt ngào, thấm đẫm chất ca dao, hình ảnh của những con cò dần xuất hiện:
“Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ hát
Có cánh cò đang bay”
- Cụm từ “con còn bế trên tay” , “con chưa biết” gợi lên một sinh linh bé bỏng, ngây thơ và đang nằm trong vòng tay yêu thương, bao bọc của mẹ.
- Thế nhưng, trong những nhận thức đầu đời, qua lời ru của mẹ con đã có thể cảm nhận được về những cánh cò đang bay.
Theo lời ru của mẹ đã đưa con đến một thế giới rộng lớn bên ngoài:
“Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò cổng phủ
Con cò Đồng Đăng”
- Điệp từ “con cò” được lặp lại 4 lần ở đàu dòng thơ gợi lên giai điệu êm đềm, tha thiết trong lời ru của mẹ.
- Hình ảnh “bay la”, “bay lả” gợi liên tưởng đến một không gian cao, rộng, để cò sải cánh bay lên.
-Vận dụng ca dao, dân ca một cách sáng tạo về hình ảnh con cò để gợi ra ý nghĩa biểu tượng:
+ Tác giả đã nhắc đến những câu ca dao hay nhất về hình ảnh con cò:
“Con cò bay lả, bay la
Bay từ cổng phủ, bay ra cánh đồng
Con cò bay lả, bay la
Bay từ cửa phủ, bay về Đông Đăng”
+ Gơi hình ảnh không gian thân thuộc của làng quê Việt Nam bình yên, thơ mộng.
+ Gợi và nuôi dưỡng tâm hồn con niềm tự hào về tình yêu quê hương, đất nước.
Lời ru của mẹ bỗng như chùng xuống trước hình ảnh một cánh cò mồ côi, phải vất vả, lẻ loi giữa dòng đời:
“Cò một mình, cò phải kiếm ăn
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ
“Con cò ăn đêm,
Con cò xa tổ,
Cò gặp cành mềm,
Cò sợ xáo măng …”
- Hình ảnh đối lập, tương phản:
+ Một bên là một con cò gặp phải cảnh ngộ éo le, mồ côi, chỉ có một mình, phải lặn lội, nhọc nhằn trong cuộc mưu sinh.
+ Một bên là con, có mẹ bên cạnh, được sống trong tình yêu thương, nên vô tư hết chơi rồi lại ngủ.
+ Tác giả đã sử dụng một cách sáng tạo hình ảnh cúa ca dao, dân ca để nhấn mạnh sự tương phản, đối lập giữa hai hoàn cảnh.
Qua hình ảnh tương phản, đối lập nhà thơ đã tô đậm tuổi thơ hạnh phúc, sung sướng của con khi được nằm trong vòng yêu thương, bao bọc, chở che của mẹ. Đồng thời, ca ngợi tình mẫu tử và đức hi sinh to lớn của mẹ.
Từ hình ảnh cò mồ côi, lời ru ngọt ngào của mẹ như trở nên thiết tha hơn để tô đậm tuổi thơ bình yên, hạnh phúc của con:
“Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi chớ sợ!
Cánh cò mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân,
Con chưa biết con cò, con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân”
-Dòng thơ đầu có cấu trúc đặc biệt, được tách ra thành 3 câu với nhịp 2\2\2\2 và điệp từ “ngủ yên” vừa tái hiện âm điệu lời ru, vừa thể hiện được tình yêu, sự vỗ về của người mẹ để con chìm vào giấc ngủ êm đềm.
-Sử dụng hệ thống hình ảnh ẩn dụ :
+ Hình ảnh “lời ru của mẹ thấm hơi xuân” ẩn dụ cho những ngọt ngào, yên ấm của tuổi thơ con
+ Hình ảnh “con cò, con vạc” ẩn dụ cho những cảnh ngộ éo le, những số phận vất vả, gian nan của cuộc đời.
+ Hình ảnh “những cành mềm mẹ hát” ẩn dụ cho những gập ghềnh, bất trắc, những dông gió sẽ gặp trong cuộc đời.
+ Hình ảnh “sữa mẹ nhiều” ẩn dụ cho tình yêu thương dào dạt, vô bờ bến của mẹ.
+ Tác giả đã sử dụng nghệ thuật tương phẩn tài tình: Một bên là cuộc sống éo le vất vả, dông gió, gập ghềnh với một bên là tuổi thơ ngọt ngào, yên ấm của con để từ đó tô đậm đức hi sinh, tình mẫu tử bao la khi mẹ nhận hết những lo toan, nhọc nhằn để dành cho con sự yên bình và niềm hạnh phúc.
Qua lời ru ngọt ngào, tha thiết của mẹ, hình ảnh “con cò” đã đến với tâm hồn con một cách vô thức. Ở tuổi nằm nôi, con chưa thể hiểu và cũng chưa cần hiểu ý nghĩa của những lời ru, nhưng tình yêu, sự vỗ về, âu yếm hẳn sẽ cảm nhận được đầy đủ.
Cánh cò gắn bó với con từ tuổi thơ nằm nôi êm đềm, hạnh phúc:
“Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên
Cho cò trắng đến làm quen
Cò đứng ở quanh nôi
Rồi cò vào trong tổ.
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ,
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi”
- Dòng thơ đầu có cấu trúc đặc biệt, được tách thành ba câu, điệp từ “Ngủ yên” gợi lời ru êm đềm, bàn tay đưa nôi êm ái, vỗ về của mẹ trong suốt tuổi thơ con.
-Trong suốt tuổi thơ của con, luôn có cánh cò xuất hiện: cò trắng đến làm quen; cò đứng ở quanh nôi; cò vào trong tổ; con ngủ thì cò cũng ngủ; cánh của cò hai đứa đắp chung nôi, …
+ Con cò đã như một người bạn thân thiết trong suốt những năm tháng tuổi thơ của con.
+ Hình ảnh cánh cò được nhân hóa trở thành người bạn tuổi thơ gần gũi bên con.
+ Trình tự miêu tả cho thấy cánh cò ngày càng gần gũi, thân thiết hơn với tuổi thơ của con.
+ Cánh cò trong lời ru của mẹ đã dần đi vào tiềm thức của con giúp con có được một người bạn tuổi thơ gần gũi, thủy chung và theo dõi sự trưởng thành của con.
Cánh cò vẫn song hành bên con khi khôn lớn, trưởng thành:
“Mai khôn lớn, con theo cò đi học,
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.
Lớn lên, lớn lên, lớn lên …
Con làm gì?
Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn …”
- Sự thay đổi vị trí giữa hai hình ảnh con và cánh cò: Nếu ban đầu con theo cò đi học thì sau đó cánh cò sẽ theo gót đôi chân, gợi cho chúng ta thấy từng bước, từng bước trong sự trưởng thành của người con.
- Điệp từ “lớn lên” được lặp lại ba lần kèm theo dấu ba chấm cuối dòng, cho thấy con khôn lớn, trưởng thành, vững vàng hơn trước những lựa chọn của cuộc đời.
+ Câu hỏi tu từ “Con làm gì?” khiến câu thơ như là lời tâm sự, thủ thỉ, chia sẻ của hai mẹ con về những ước mơ, hoài bão trong cuộc đời.
+ Làm “thi sĩ” là ẩn dụ cho khát vọng đẹp đẽ mà con đang theo đuổi và hướng đến. Đó là công việc đòi hỏi con phải yêu chân thành, sống hết mình để chắp cánh cho những ước mơ bay cao, bay xa.
Cánh cò luôn hiện diện trong mọi khoảnh khắc của cuộc đời con, hay đó còn là sự hóa thân của tấm lòng người mẹ để chở che, vẫ về con trên mỗi chặng đường đời.
Từ sự thấu hiểu tấm lòng người mẹ, tác giả đã đi lên khái quát một quy luật tình cảm có ý nghĩa bền vững, thiêng liêng:
“Dù ở gần con,
Dù ở xa con,
Lên rừng xuống bể,
Cò sẽ tìm con,
Cò mãi yêu con.
Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con.”
- Điệp ngữ và cấu trúc câu đã làm cho nhịp thơ uyển chuyển, linh hoạt, rất gần với những điệu hát ru.
- Nghệ thuật tương phản: “dù ở gần” >< “dù ở xa”; “lên rừng” >< “xuống bể” gợi đến những khoảng không gian địa lí có thể trở thành trở ngại ngăn cách tình cảm nhưng chẳng thể nào cản trở được tình yêu thương bao la mẹ dành cho con.
- Dưới hình thức tự do, kết hợp thành ngữ, tục ngữ dân gian: “Lên rừng xuống bể” đã gợi lên một bầu trời yêu thương bao la mà đặc điểm cảu nó là không giới hạn.
- Chế Lan Viên đã khái quát một quy luật tình mẹ: con dù lớn vẫn là đứa con bé bỏng của mẹ, con có thể trưởng thành về cả tuổi đời, cả nhân cách, trí tuệ, nhưng trong trái tim mẹ con vẫn luôn bé bỏng, vẫn cần yêu thương, chở che.
Tình yêu thương bao la của mẹ luôn theo con, ôm trọn cuộc đời con. Mẹ mãi là điểm tựa tinh thần, là chốn bình yên con tìm về.
Bài thơ tiếp tục với âm điệu, lời ru ngọt ngào như một giai điệu tự hào nâng bước con đi:
“À ơi!
Một con cò thôi,
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh theo nôi”
- Hai tiếng “À ơi!” cùng với cấu trúc câu đặc biệt ngân lên nghe thật mượt mà, thầm thía, gửi gắm trong đó biết bao tình cảm, nỗi lòng của mẹ.
- Lời ru của mẹ không chỉ mang đến cho con giấc ngủ êm đềm mà còn mang đến cho con cả một cuộc đời và thế giới xung quanh.
=> Lời ru củ mẹ không chỉ có tình yêu thương mà còn mở ra cả cuộc đời, đất nước, quê hương. Bởi mẹ muốn vun đắp cho tâm hồn con từ rất sớm tình công dân đẹp đẽ và bổn phận, trách nhiệm to lớn của mình.
Khép lại bài thơ là lời vỗ về của mẹ đẻ con chìm trong giấc ngủ êm đềm tuổi thơ:
“Ngủ đi! Ngủ đi!
Cho cánh cò, cánh vạc,
Cho cả sắc trời
Đi”
- Điệp từ “cho” đã gợi được tấm lòng bao la, luôn sẵn sang hiến dâng cho con những điều tuyệt vời nhất. Mẹ không chỉ cho con những lời ru ngến hát
Quanh ngọt ngào với cánh cò, cánh vạc, mà còn cho con cả một bầu trời tươi sắc.
- Câu thơ “Cho cả sắc trời” gợi mở ra một thế giới hài hòa, tươi sáng, bình yên cho cuộc đời con.
- Hình ảnh “Đến hát quanh nôi”:
+ Gợi về tuổi thơ “nằm nôi” đẹp nhất của mỗi người.
+ Gợi đến người mẹ đang vỗ về, chăm chút cho con qua những lời ru ngọt ngào
Lời ru của mẹ đã nâng bước cho con đến những chân trời bình yên và hạnh phúc
Để hiểu hơn về toàn bộ các tác giả cùng kiến thức tác phẩm trong chương trình Ngữ văn 9 và nhiều thông tin bổ ích khác nữa hãy nhanh sở hữu bộ "Sổ tay văn học" nhé! Xem bản đọc thử Tại đây
Cập nhật thêm những bài viết hay tại các kênh truyền thông của HVCH
Fanpage: Học văn chị Hiên
Youtube: Học văn chị Hiên - Youtube
IG: Học văn chị Hiên
Tiktok: Học văn chị Hiên
Chúc các bạn nhỏ luôn học tốt!
Học văn chị Hiên - Hơn cả một bài văn
Tin liên quan
