Đăng Ký Học
Ngày 11/12/2020 09:11:04, lượt xem: 27063
Nghệ thuật là lĩnh vực của cái độc đáo. Vì vậy đòi hỏi người sáng tạo phải có phong cách nổi bật, tức là có cái gì rất riêng mới lạ trong phong cách của mình". Đúng vậy, những nhà văn, nhà thơ, những người nghệ sĩ luôn sáng tạo nên những sản phẩm nghệ thuật độc đáo và đúng chất riêng của mình. Và tuỳ bút "Người lái đò sông Đà" của Nguyễn Tuân là tác phẩm tiêu biểu cho sự độc đáo về nghệ thuật ấy. Tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên vừa hùng dũng, kỳ vĩ lại vừa nên thơ, trữ tình cùng hình ảnh con người lao động bình dị mà tài hoa nơi núi rừng Tây Bắc. Thông qua tác phẩm, Nguyễn Tuân còn thể hiện rằng “Sông Đà” là thành quả nghệ thuật đẹp đẽ mà Nguyễn Tuân đã thu hoạch được trong chuyến đi gian khổ và hào hứng tới miền Tây Bắc rộng lớn, xa xôi của Tổ quốc, nơi ông đã khám phá ra chất vàng của thiên nhiên cùng “thứ vàng mười đã qua thử lửa” ở tâm hồn của những người lao động.. Tiếp tục với “Chuyến xe văn học”, hôm nay Học văn chị Hiên sẽ cùng các em đi tìm hiểu "thứ vàng mười đã qua thử lửa" ở nhân vật người lái đò nhé!
Đề bài: Tuỳ bút “Sông Đà” là thành quả nghệ thuật đẹp đẽ mà Nguyễn Tuân đã thu hoạch được trong chuyến đi gian khổ và hào hứng tới miền Tây Bắc rộng lớn, xa xôi của Tổ quốc, nơi ông đã khám phá ra chất vàng của thiên nhiên cùng “thứ vàng mười đã qua thử lửa” ở tâm hồn của những người lao động.
Anh (chị) hãy làm rõ “thứ vàng mười đã qua thử lửa” ở nhân vật người lái đò trong tuỳ bút “Người lái đò sông Đà” của Nguyễn Tuân.
-----Hướng dẫn làm bài-----
- Dẫn dắt, có thể đi từ nhiều đề tài
+ Đề tài dòng sông
+ Tác giả
+ Nhận định về tác giả, tác phẩm
+ Một số lí luận văn học
…
- Đi vào vấn đề: Làm rõ “thứ vàng mười đã qua thử lửa” ở nhân vật người lái đò trong tuỳ bút “Người lái đò sông Đà” của Nguyễn Tuân.
VD: “Nghệ thuật là lĩnh vực của cái độc đáo. Vì vậy đòi hỏi người sáng tạo phải có phong cách nổi bật, tức là có cái gì rất riêng mới lạ trong phong cách của mình". Đúng vậy, những nhà văn, nhà thơ, những người nghệ sĩ luôn sáng tạo nên những sản phẩm nghệ thuật độc đáo và đúng chất riêng của mình. Ta không thể không kể đến Nguyễn Tuân - người nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp, đó là vẻ đẹp bình dị của thiên nhiên, của con người, của chân lý cuộc sống và nó như một bức họa cổ thôi thúc người nghệ sĩ phải chắt lọc, tìm kiếm những giá trị tiềm ẩn trong nó. Điều đó có lẽ được thể hiện rõ nhất trong tùy bút “Người lái đò Sông Đà” với hình tượng người lái đò trong cuộc chiến với dòng thác dữ đầy tài hoa, điêu luyện, dũng cảm. Qua đây, tác giả Nguyễn Tuân đã tìm ra “thứ vàng mười đã qua thử lửa” ở nhân vật người lái đò.
a) Luận điểm 1: Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm:
Nguyễn Tuân là một nhà văn lớn của nền văn học hiện đại Việt Nam. Tầm vóc văn chương của ông được khẳng định bằng những thành tựu nghệ thuật xuất sắc trong cả hai giai đoạn trước và sau cách mạng tháng Tám. Nếu như trước cách mạng ngòi bút của ông thường viết về cái “tôi” ngông nghênh, kiêu bạc đối với xã hội đương thời, thì sau cách mạng ông đã hòa mình vào cuộc sống nhân dân, cái tôi tài hoa ca ngợi vẻ đẹp giang sơn. Là một nghệ sĩ tài hoa, uyên bác, suốt đời đi săn tìm cái đẹp, thường khám phá thiên nhiên và con người trên phương diện tài hoa, văn hóa thẩm mĩ. Ông sáng tác rất nhiều thể loại nhưng trong đó thành công nhất là tùy bút.
“Người lái đò sông Đà” được in trong tập “Tùy bút sông Đà” xuất bản 1960. Đây là kết quả nhiều lần đến Tây Bắc trong cuộc kháng chiến chống Pháp, đặc biệt là chuyến đi thực tế vào năm 1958. Ở nơi đây, Nguyễn Tuân đã đến với nhiều vùng đất khác nhau, sống với bộ đội cùng đồng bào dân tộc. Đời sống thực tế đã cho tác giả thứ chất liệu diệu kì để thăng hoa trong ngòi bút, giúp nhà văn nhận ra “chất vàng mười của thiên nhiên Tây Bắc” và “thứ vàng mười đã qua thử lửa” của những người lao động. Ở tùy bút này, ngoài hình tượng dòng sông Đà, ông lái đò cũng là một hình tượng đặc sắc mang dấu ấn phong cách Nguyễn Tuân.
b) Luận điểm 2: Giải thích nhận định:
- "Thứ vàng mười đã qua thử lửa" - từ dùng của Nguyễn Tuân - nó không mang nghĩa đen mà nhằm nói đến vẻ đẹp cũng như sự quý giá của thiên nhiên và tài trí của người lao động chiến đấu trên vùng sông núi hùng vĩ và thơ mộng. Qua đó gửi đến người đọc bức thông điệp: Phẩm chất tài năng của con người phải được tôi luyện rèn dũa cũng giống như vàng cần được tôi luyện trong lửa.
=> Ý kiến đó khẳng định sự thành công của Nguyễn Tuân trong việc khám phá và xây dựng vẻ đẹp hình tượng ông lái đò trong cuộc sống lao động bình di
c) Luận điểm 3: Phân tích: Bước vào tác phẩm, ta bắt gặp ngay ở tên đề “Người lái đò sông Đà”. Ở đây, tác giả xây dựng hình ảnh một con sông Đà – “thứ kẻ thù số một” chỉ để làm nổi bật, tôn vinh giá trị hình tượng người lái đò, chính những nét đẹp vốn có được ẩn hiện trong con người nhỏ bé kia mới là cái tác giả muốn khai thác đến.
- Những nét khái quát:
+ Ông lái đò được xây như một đại diện, một biểu tượng của nhân dân. Đó là một người lao động rất đỗi bình thường hoạt động trong một môi trường khắc nghiệt, đầy dữ dội. => Dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân ông lái đò hiện lên là một người lao động bình dị mà phi thường, một tâm hồn và phong thái mang cốt cách tài hoa nghệ sĩ.
+ Con người ấy được ví như “thứ vàng mười” nhưng lại là một tay nhà đò nghèo khổ, tay lêu nghêu như cái sào, chân lúc nào cũng khuỳnh khuỳnh như kẹp lấy cái cuống lái tưởng tượng, giọng ào ào như tiếng thác nước mặt ghềnh sóng, nhãn giới cao vời vợi. Thân hình cao to và gọn quánh như chất sừng chất mun, khuôn mặt khắc khổ in hằn dấu vết của công việc đầy gian nan, nguy hiểm. Trên ngực ông đầy những vết “củ nâu” mà Nguyễn Tuân ngưỡng mộ gọi đó là thứ huân chương lao động siêu hạng mà thiên nhiên và tạo hóa ban tặng cho con người.
+ Ông lái đò trong tác phẩm là một nhân vật không tên, vì ông là đại diện cho bao nhiêu con người trên đất nước Việt Nam ngày đêm âm thầm, cần mẫn trong lao động, không ngừng phải đối diện với thiên tai địch họa để giành lấy sự sống và bảo vệ quê hương đất nước. Nhờ đó mà hình tượng trở nên lớn lao, kì vĩ.
- Vẻ đẹp trong tâm hồn:
+ Là một người tinh thạo trong nghề nghiệp: Qua ngòi bút của Nguyễn Tuân, ông lái đò trở thành linh hồn muôn thủa của sông nước này. Ông được miêu tả làm nghề đò được hơn mười năm rồi, trên sông ông xuôi ngược hơn 100 lần, chính tay ông đã cầm lái độ hơn 60 lần... Sự từng trải hiểu biết về đối tượng chinh phục của ông còn thể hiện ở việc dòng sông Đà với 73 con thác nhưng ông đã lấy mắt nhớ như đinh đóng cột vào từng luồng nước của tất cả những con thác hiểm trở Với ông lái đò, Đà giang giống như một trường thiên anh hùng ca mà ông đã thuộc lòng từng dấu chấm, dấu phẩy, dấu chấm than và cả những đoạn xuống dòng. Không phải bỗng dưng mà nhà văn nổi tiếng tài tử lại đưa vào trang viết của mình tỉ mỉ các ngọn thác, thời gian ông lái đò làm nghề. Phải chi li, cụ thể như vậy mới thấy hết sự từng trải, gắn bó của với nghề đến độ kỳ lạ ở ông lão lái đò.
+ Là con người mưu trí, dũng cảm, tài hoa: Không phải ngẫu nhiên Nguyễn Tuân lại viết về hình ảnh của người lái đò giống như một chiến tướng can trường, thông minh, dũng trí vô song. Bởi lẽ công việc hằng ngày của ông là vượt thác ghềnh, phá thạch trận vòng vây của thủy thần ác quái. Qua con mắt của tác giả, Đà giang không còn vô tri vô giác nữa mà sống động như một nhân vật. Đá sông Đà là một đội quân thiện chiến được tương trợ bởi những boong ke chìm và những pháo đài đá nổi. Chúng bày binh bố trận một cách khéo léo như những trận đồ bát quái với nhiều của tử cửa sinh. (Được thể hiện rõ qua 3 trùng vi thạch trận)
• TV1: Trong trận thủy chiến đã có lúc thác nước sông Đà mưu mô, xảo quyệt tới mức như thể quân liều mạng vào sát nách mà đá trái, thúc gối vào bụng vào hông thuyền. Chúng bày ra năm cửa tử nhưng chỉ có duy nhất một cửa sinh nằm lập lờ ở phía bờ tả ngạn đồng thời đám tảng hòn chia làm ba hàng chắn ngang trên sông đòi ăn chết cái thuyền, một cái thuyền đơn độc không còn biết lùi đi đâu để tránh một cuộc giáp lá cà có đá dàn trận địa sẵn. Là người nắm chắc quy luật phục kích của Đà giang trong lòng bàn tay nên ông lái đò đã có những cách đối phó riêng. Ông giữ chặt má chèo phóng thẳng vào trận địa, sóng nước thi nhau ùa vào bẻ gãy cán chèo ra những chiêu hiểm độc. Ông đò dù bị thương “mặt méo bệch đi” nhưng vẫn nén lại nỗi đau đớn, cầm chắc tay chèo đưa con thuyền đi tới cửa sinh.
• TV2: Sau khi để ông lão vuột khỏi tầm tay, sông Đà càng trở nên điên cuồng hơn chúng thay đổi sơ đồ phục kích, tăng thêm nhiều cửa tử để đánh lừa con thuyền tiến vào và bố trí cửa sinh đổi qua phía bờ hữu ngạn. Sóng thác hùm beo hồng hộc tế mạnh, bọt tung trắng xóa cả chân trời. Lúc bấy giờ ông lái đò tuy bị thương nhưng vẫn quyết định kẹp chặt cuống lái, với ông “cưỡi lên thác Đà phải cưỡi đến cùng giống như cưỡi hổ”. Ông nắm chắc bờm sóng, ghì cương, bám chắc vào dòng nước, lái miết một đường chéo phóng nhanh vào cửa sinh. Chinh chiến đã lâu, ông đò thuộc lòng binh pháp của thần sông, thần đá nơi đây, cho nên ông lão đã vận dụng sáng tạo những chiến thuật của mình để giành lấy chiến thắng cuối cùng. “Đứa thì ông tránh và rảo bơi chèo lên, đứa thì ông đè sấn chặt đôi ra để mở đường tiến”, làm cho thằng tướng đá đứng canh ở cửa cái mặt xanh lè phải tiu nghỉu thất vọng. Ông lão ấy đã giao chiến với tướng đá, quân đá thạch trận sông Đà như một dũng sĩ anh hùng giữa đời thường.
• TV3: “Phá xong cái trùng vi thạch trận thứ nhất”, người lái đò “phá luôn vòng vây thứ hai”. Ông lái đò đã nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá. Đến vòng thứ ba, mặc dù ít cửa hơn nhưng bên phải bên trái đều là luồng chết cả, luồng sống duy nhất nằm ở giữa bọn đá hậu vệ của con thác. Giờ đây sự sống của ông hết sức mong manh. Tuy vậy ông đò vẫn nắm thế chủ động “tấn công”: Cứ phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa đó. Thuyền vút qua cổng đá cánh mở khép. Vút, vút, cửa ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng, thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái được lượn được. Thế là kết thúc. Những câu văn nhịp dồn dập kết hợp với nhiều động từ mạnh đã thể hiện rõ sự dũng cảm, khéo léo, tài trí của ông lái đò.
=> Trong trận thủy chiến, ông lái đò như một chiến tướng “tả xung hữu đột”, phát huy trọn vẹn, đủ đầy tài trí sự linh hoạt ứng biến của mình. Vượt qua ba trùng vi thạch trận với rất ít cửa sinh, ông lái đò đã thành công trong việc phá vỡ trùng vi thạch trận này để giành thắng lợi về cho mình. Ông làm chủ thiên nhiên và tin vào sức mạnh của chính bản thân mình.
+ Là một người có phong thái ung dung, nghệ sĩ: Nguyễn Tuân đã khéo léo tạo được một cái nền nghệ thuật phù hợp để tôn vinh nhân vật của mình. Trong “Người lái đò sông Đà” nhà văn đã xây dựng hình ảnh một người lái đò nghệ sĩ mà ông trân trọng gọi là “tay lái ra hoa”, khi nắm chắc tất cả quy luật tất yếu của sông Đà và làm chủ được nó. Trận thủy chiến dữ dội như vậy, khó khăn như vậy thế nhưng bằng tài năng, trí dũng của mình, ông lái đò đã vượt qua tất cả những khó khăn để trở về với cuộc sống thanh bình: “Thế là hết thác, dòng sông vặn mình vào một cái bến cát có hang lạnh...sông nước lại thanh bình...đêm đó nhà đò đốt lửa trong hang đá , nướng ống cơm lam mà bàn tán về cá anh vũ, cá dầm xanh...”. Ông lái đò bây giờ, trải qua hết những thời khắc khó khăn vất vả đề trở về với những phút giây thanh bình, mơ mộng, quên đi khoảnh khắc mình vừa cận kề với cái chết, quên đi khoảnh khắc phải đối mặt với thủy quái. => Có thể thấy, ông lái đò sông Đà là một dũng tướng mang trong mình tâm thái của một người nghệ sĩ: ung dung, tự do, tự tại. Những câu chuyện rất đỗi đời thường nhưng lại phản ánh một đời sống tâm hồn gắn liền với sông nước rất dung dị tài hoa, cần lao mà nghệ sĩ.
d) Luận điểm 4: Đánh giá nghệ thuật: những hình ảnh so sánh, liên tưởng bất ngờ độc đáo; đặt nhân vật vào tình huống đầy cam go, thử thách để nhân vật bộc lộ tính cách phẩm chất; phối hợp những thủ pháp tiêu biểu của các ngành nghệ thuật khác như: võ thuật, thể thao, điện ảnh,… để miêu tả và kể chuyện…
e) Luận điểm 5: Bình luận
- Đánh giá khẳng định lại ý kiến: ý kiến trên thật xác đáng vì đã chỉ ra được nét đặc sắc và đóng góp của Nguyễn Tuân trong việc xây dựng hình tượng con người tiêu biểu cho cuộc sống lao động mới.
- Với Nguyễn Tuân quan niệm tài hoa, nghệ sĩ trong sáng tác của mình đã có nghĩa rộng hơn, không cứ là những người làm thơ, viết văn mà cả những người làm nghề chẳng mấy liên quan tới nghệ thuật cũng được coi là nghệ sĩ, nếu việc làm của họ đạt đến trình độ tinh vi và siêu phàm.
Khẳng định lại vấn đề cần nghị luận và có thể liên hệ mở rộng theo hướng đi từ một nhận định, cảm nghĩ của bản thân…
----------------
Hy vọng qua kiến thức trên đây, các em sẽ hiểu hơn về tác phẩm “Người lái đò sông Đà” của Nguyễn Tuân cũng như hình ảnh người lái đò để làm tốt những bài nghị luận văn học về tác phẩm này. Để học thêm nhiều kiến thức, thú vị, bổ ích theo dõi Fanpage: Học văn chị Hiên. hoặc Youtube: Học văn chị Hiên ngay nhé!
Chúc các bạn nhỏ luôn học tốt
Học văn chị Hiên – Hơn cả một bài văn
XEM THÊM:
"NLĐSĐ" - VẺ ĐẸP NÊN THƠ - TRỮ TÌNH
Tin liên quan
