HỌC VĂN CHỊ NGUYỄN MINH HIÊN

Cảm nhận của anh chị về nỗi nhớ trong 2 đoạn thơ:

"Nhớ gì như nhớ người yêu

Trăng lên đầu núi nắng chiều lưng nương

Nhớ từng bản khói cùng sương

Sớm khuya bếp lửa người thương đi về"

(Việt Bắc - Tố Hữu)

"Con sóng dưới lòng sâu

Con sóng trên mặt nước

Ôi con sóng nhớ bờ

Ngày đêm không ngủ được

Lòng em nhớ đến anh

Cả trong mơ còn thức"

(Sóng - Xuân Quỳnh)

Dàn bài chi tiết: 

1, Giới thiệu về hai tác giả và hai bài thơ, hai đoạn thơ (0,5đ)

Cả hai đoạn thơ đều tập trung thể hiện nỗi nhớ của một tình yêu tha thiết sâu đậm đối với con người, cuộc sống, quê hương, đất nước của hai thi sĩ.
2, Điểm giống nhau giữa hai đoạn thơ (1đ)

– Nội dung cảm xúc: Cả hai đoạn thơ đều viết về nỗi nhớ, một trạng thái cảm xúc nảy sinh trong cuộc chia ly với những con người đã từng gắn bó sâu nặng, thắm thiết, những mảnh đất để lại dấu chân đi qua. (0,25đ)
– Nghệ thuật thể hiện: Hai đoạn thơ, các tác giả đều tập trung khắc họa những cung bậc trạng thái phong phú, đa chiều của nỗi nhớ. Nỗi nhớ mênh mang được đặt trong quan hệ với không gian thiên nhiên vô tận. Nỗi nhớ triền miên da diết được đặt trong thời gian của đêm – ngày, sớm – chiều. Nỗi nhớ còn được so sánh, thể hiện trong những điều sâu thẳm, mãnh liệt nhất(nhớ người yêu, cả trong mơ còn thức). (0,5đ)
– Hai đoạn thơ đều sử dụng các biện pháp nghệ thuật như so sánh, ẩn dụ, điệp từ để khéo léo diễn tả nỗi nhớ sâu đậm, giọng điệu da diết, khắc khoải của con người khi phải chia ly. (0,25đ)

3, Điểm khác biệt giữa hai đoạn thơ (2đ)

* Việt Bắc (Tố Hữu)
– Nội dung cảm xúc: nỗi nhớ trong thơ Tố Hữu thuộc về tình cảm lớn lao, tình cảm chính trị, tình cảm cách mạng. Nỗi nhớ ấy gắn liền với cuộc chia ly của người cán bộ cách mạng rời căn cứ địa kháng chiến để trở về thủ đô. Chủ thể của nỗi nhớ là những con người kháng chiến nhớ những kỉ niệm với quê hương Việt Bắc, đồng bào Việt bắc ân tình đùm bọc, cưu mang họ trong suốt những tháng ngày gian khổ của cuộc kháng chiến. (0,25đ)
– Cảm xúc của chủ thể trữ tình được giãi bày trực tiếp nhờ những từ ngữ như: nhớ gì, nhớ từng, nhớ những. Sắc thái của nỗi nhớ (có nỗi nhớ mênh mang, da diết, có nỗi khắc khoải, bồi hồi, có niềm vấn vương, lưu luyến). Nỗi nhớ gắn bó với kỉ niệm về Việt Bắc của những tháng ngày đã qua.Trong nỗi nhớ làm hiện lên một Việt Bắc ngập tràn ánh sáng. Thiên nhiên Việt Bắc êm đềm, thơ mộng, con người Việt Bắc cần cù, chăm chỉ, yêu thương. Nhớ Việt Bắc cũng là nhớ chính mình của một đoạn đời đã qua. (0,5đ)
* Sóng (Xuân Quỳnh)
– Cảm xúc của chủ thể trữ tình được thể hiện vừa gián tiếp, vừa trực tiếp. “Sóng” là hóa thân mà cũng là phân thân của chủ thể trữ tình. “Sóng” là ẩn dụ để diễn tả nỗi nhớ. Sắc thái của nỗi nhớ trong đoạn thơ (có nỗi nhớ cồn cào, cháy bỏng, có nỗi nhớ triền miên, da diết, có nỗi thao thức, bồi hồi trăn trở, nỗi nhớ còn lặn cả vào trong tiềm thức, trong giấc mơ). (0,75đ)
– Nghệ thuật diễn tả nỗi nhớ:
* Việt Bắc
Đoạn thơ sử dụng thể thơ lục bát của dân tộc. Giọng điệu ngọt ngào như một khúc trữ tình sâu lắng, da diết. Các điệp từ: nhớ gì, nhớ từng, nhớ những cùng với nghệ thuật so sánh (như nhớ người yêu), ẩn dụ (ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê) và tiểu đối đã góp phần thể hiện thành công những cung bậc cảm xúc phong phú của nỗi nhớ quê hương cách mạng. Cặp đại từ mình – ta được sử dụng làm tăng thêm ý nghĩa phong phú cho lời thơ. (0,25đ)
* Sóng
– Đoạn thơ sử dụng thể thơ năm chữ và ẩn dụ nghệ thuật sóng. Thể thơ và nhịp điệu thơ đã gợi hình hài và nhịp điệu bất tận vào ra của những con sóng nỗi nhớ tình yêu. Nhờ nghệ thuật ẩn dụ, nỗi lòng của người phụ nữ khi yêu được thể hiện chân thành, nữ tính, duyên dáng mà không kém phần mãnh liệt sâu sắc. Đoạn thơ có hình ảnh sáng tạo diễn tả nỗi nhớ trong mơ (Lòng em nhớ đến anh – Cả trong mơ còn thức). (0,25đ)

4, Vì sao có sự giống nhau và khác biệt đó? (1,25đ)

a. Sự giống nhau
Sự tương đồng trong nội dung cảm xúc (cả hai đoạn thơ đều diễn tả nỗi nhớ của một tình yêu da diết với con người, cuộc sống) nên có sự gặp gỡ trong cách thức diễn tả, nghệ thuật thể hiện nỗi nhớ. (0,25đ)
b. Sự khác biệt
– Do hoàn cảnh sáng tác: Việt Bắc ra đời gắn với cuộc chia tay lịch sử của những người cán bộ kháng chiến ròi xa quê hương cách mạng để trở về thủ đô Hà Nội. Khoảng cách chia ly ấy đã làm nảy sinh nỗi nhớ với chiến khu cách mạng, với Việt Bắc, với chính mình ở đoạn đời đã qua. Sóng của Xuân Quỳnh được viết trong những năm tháng sục sôi, máu lửa của cuộc kháng chiến chống Mĩ, biết bao đôi lứa phải chia li, xuôi Nam ngược Bắc để làm tròn trách nhiệm với non sông Tổ quốc. Hoàn cảnh ấy đã làm nảy sinh nỗi nhớ tình yêu của lứa đôi. (0,5đ)
– Do sự khác biệt trong phong cách nghệ thuật của hai nhà thơ: Tố Hữu là nhà thơ trữ tình chính trị. Cảm hứng, đề tài thường được khơi nguồn từ sự kiện chính trị trong đời sống cách mạng của dân tộc, lịch sử. Thơ ông giàu tính dân tộc, với sở trường là thể thơ lục bát, giọng điệu ngọt ngào tâm tình, hay sử dụng những điệp từ, so sánh, ẩn dụ. Xuân Quỳnh thuộc thế hệ những nhà thơ chống Mĩ. Đề tài tình yêu chiếm số lượng khá lớn trong thơ bà. Thơ Xuân Quỳnh giàu nữ tính, duyên dáng mà không kém phần táo bạo, sôi nổi, da diết trong khát vọng hạnh phúc đời thường. (0,25đ)

5, Kết luận chung (0,25đ)

– Từ hai nỗi nhớ được thể hiện trong đoạn thơ, người đọc không chỉ cảm nhận được nét đặc sắc của hai giọng điệu thơ mà còn thấy được vẻ đẹp tâm hồn con người Việt Nam yêu thương đằm thắm, dịu dàng mà mãnh liệt, tình nghĩa thủy chung.