HỌC VĂN CHỊ NGUYỄN MINH HIÊN

ĐỌC THÊM: PHÂN TÍCH CHÙM THƠ HAI-CƯ CỦA BA-SÔ DƯỚI GÓC ĐỘ THI PHÁP

Đề bài: Phân tích bài thơ:
“Chậm rì, chậm rì
kìa con ốc nhỏ
trèo núi Fu-ji”
(Cô-ba-y-a-si Ít-sa)

Bài làm
“Mọi tác phẩm dù được sáng tạo theo một thi pháp nào cũng mở ra theo các cách đọc. Mỗi cách đọc mang đến cho tác phẩm một đời sống mới.”(Khuyết danh), vậy nên bằng thi pháp độc đáo “kết cấu hư không”, luật thơ tự do, những bài thơ hai-cư của xứ sở hoa anh đào đã mang đến cho độc giả mọi thời nhiều cách tiếp cận khác nhau. Ngôn ngữ cực tiểu đã tạo ra khoảng trống tối đa, giúp bài thơ tái tạo “một đời sống mới”. Và tác phẩm của Cô-ba-y-a-si Ít-sa tiêu biểu trong số đó:
“Chậm rì, chậm rì
kìa con ốc nhỏ
trèo núi Fu-ji”

Cô-ba-y-a-si Ít-sa là nhà thơ nổi tiếng trong số bốn tác giả vĩ đại nhất của thơ hai-cư Nhật Bản. Đặc biệt, do kiêm tu sĩ Phật giáo nên ông thấm nhuần tư tưởng Thiền tông giúp mỗi âm tiết trong tác phẩm của ông đều mang ý nghĩa sâu sắc. Cuộc đời của ông nhiều bi thương từ khi mới sinh ra cho đến khi về già bởi vậy mà những bài thơ của ông mang niềm đau, những nỗi buồn về sự mất mát giấu kín trong lòng, nhưng không mang vẻ bi lụy mà vượt lên trên đó chính là sự kiên trì, nỗ lực đứng dậy bước tiếp, vượt qua đau thương mà ông muốn gửi gắm đến bạn đọc. Bài thơ là tiêu biểu nhất cho tư tưởng thơ hai-cư của Ít-sa, được viết theo kết cấu đều bốn âm tiết trong ba dòng và mang tính tư duy, gợi cảm cao.

Bài thơ viết về hình ảnh thiên nhiên nhưng dụng ý về cuộc sống đời thường. Hành động “chậm rì, chậm rì” là sự chậm rãi, từ từ được Ít-sa đảo lên mở đầu bài thơ gợi cho độc giả cảm nhận ban đầu về hoàn cảnh của sự vật. Hai dòng thơ sau, tác giả xây dựng hai hình ảnh đối lập “con ốc nhỏ” và “núi Fu-ji”. Trước hết, “con ốc” so với “núi Fu-ji” đã rất nhỏ bé nhưng nhà thơ vẫn thêm chữ “nhỏ” càng nhấn mạnh sự bé nhỏ của con vật trước ngọn núi cao, đồ sộ. Tuy có vẻ “bị nhấn chìm” trong không gian bao la, rộng lớn nhưng “con ốc nhỏ” lại chính là hình ảnh trung tâm của bài thơ. Quay về dòng mở đầu, hai chữ “chậm rì” được lặp lại không chỉ mô tả tốc độ bò mà đặt trong sự đối sánh, ta còn cảm nhận vẻ kiên trì, nhẫn nại, nỗ lực, quyết tâm, cẩn thận “trèo núi Fu-ji” của con ốc. Hình ảnh ngọn núi là thử thách, khó khăn, hay còn là những mơ ước lớn lao của thế gian này mà một con ốc nhỏ bé muốn chinh phục. Từ đây, qua hình ảnh “con ốc nhỏ” và “núi Fu-ji”, Ít-sa nhắc nhở em về mối quan hệ giữa con người với những hành trình phải trải qua trong cuộc sống. Mỗi cá thể luôn luôn bé nhỏ trước vũ trụ bao la, trước muôn vàn lí tưởng cao đẹp, ước mơ cao cả. Vậy nên muốn đạt được những điều tưởng như phi thường ấy, chúng ta phải nỗ lực hết mình, phải kiên trì và bền bỉ dù đường đời có trắc trở, chông gai, mà như Lưu Quang Vũ viết:
“Nếu tất cả đường đời đều trơn láng
Chắc gì ta đã nhận ra ta
Ai trong đời cũng có thể tiến xa
Nếu có khả năng tự mình đứng dậy.”
Quan trọng hơn, hai chữ “chậm rì” còn là thông điệp về việc chấp nhận những thử thách trong cuộc sống một cách bình thản, không vội vàng. Sự chậm rãi của con ốc nhắc nhở chúng ta rằng mỗi bước đi đều có giá trị, “ai trong đời cũng có thể tiến xa” dù chậm nhưng chắc chắn.

ĐỌC THÊM: HƯỚNG DẪN PHÂN TÍCH THƠ HAI-CƯ HIỆU QUẢ NHẤT

Ít-sa đã viết đúng cái thần của thơ hai-cư: “là trữ tình nén sâu, tối giản, thoáng nhẹ, đạm trên nguyên tắc gợi, bút pháp của tượng trưng, siêu thực”. Hình ảnh thiên nhiên trong thơ được ông liệt kê và chỉ dùng duy nhất một hành động nhưng gợi độc giả liên tưởng đến bài học cuộc sống đầy nhân văn, sâu sắc. Nhà thơ đã gói ghém một cách vừa vặn suy tư, tình cảm, lời khuyên của mình vào ba dòng thơ, giúp bài thơ có giá trị với bạn đọc mọi thời. Em không chỉ ngưỡng mộ ý chí của nhà thơ Ít-sa mà còn học tập được từ ông đức tính kiên nhẫn, phấn đấu, cố gắng suy xét kĩ từng bước đi và vững bước tới khát vọng của mình.

“Thời gian hủy hoại các lâu đài, nhưng lại làm giàu những vẫn thơ.” (Jorge Luis Borges), bài thơ sẽ tiếp tục “giàu” lên với thời gian, mở ra càng nhiều ý nghĩa cuộc sống hơn cho bạn đọc sau này.

Đăng ký khóa học và đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn khác của Học Văn Chị Hiên tại đây:

- Fanpage Học Văn Chị Hiên
- Fanpage Học Văn Chị Hiên - THCS Lớp 6,7,8,9
- Khóa học TOÀN DIỆN LỚP 10 - 2K9
- Khóa học KỸ NĂNG VIẾT VĂN NGHỊ LUẬN CHUYÊN SÂU