Đăng Ký Học
Ngày 13/01/2021 11:06:42, lượt xem: 3704
Người phụ nữ Việt Nam từ xưa đến nay vẫn luôn là biểu tượng của cái đẹp. Những người phụ nữ Việt Nam qua các thời kỳ, luôn sáng ngời mẫu tính, tình thương yêu, sự dịu hiền, đảm đang và tình cảm chân thành nhất nơi tâm hồn con người. Vẻ đẹp ấy đã được các nhà văn, nhà thơ thể hiện qua các tác phẩm của mình. Hãy cùng Học văn chị Hiên tìm hiểu hình tượng người phụ nữ qua các tác phẩm: “Sóng”, “Vợ chồng A Phủ”, “Vợ nhặt” và “Chiếc thuyền ngoài xa” nhé!
Trong vương quốc văn học, “biên giới” là hai từ không bao giờ tồn tại. Minh chứng rõ nhất là từ xa xưa cho đến nay, đề tài về số phận và vẻ đẹp người phụ nữ luôn là một đề tài nóng, được vô số tác giả khám phá và thể hiện. Tô Hoài, Kim Lân, Xuân Quỳnh, Nguyễn Minh Châu - bốn tác giả ở bốn giai đoạn khau nhau, với bốn phong cách nghệ thuật riêng nhưng đã gặp nhau ở hình tượng người phụ nữ trong tác phẩm của mình. “Vợ chồng A Phủ” với nhân vật Mị, “Vợ nhặt” với nhân vật Thị, “Sóng” với hình tượng “em” hay “Chiếc thuyền ngoài xa” với người đàn bà hàng chài, bốn người phụ nữ ấy đã làm nên bức tượng đài người phụ nữ Việt Nam mà trong mỗi hoàn cảnh, họ mang số phận và vẻ đẹp riêng.
Thơ ca từ xưa đến nay, người phụ nữ luôn gánh trên vai một số phận long đong, bất hạnh, một nỗi đau xuyên thời gian, không gian và tìm gặp nhau ở điểm chung:
Đau đớn thay phận đàn bà
Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung
(Nguyễn Du)
Mị trong “Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài phải gánh chịu trên lưng kiếp sống của một con vật, dù mang danh con dâu nhà thống lí (con dâu gạt nợ). Song hành với Mị luôn là hình ảnh con trâu con ngựa, con rùa lùi lũi… cho thấy một kiếp người bất hạnh, sống không bằng con vật. Quyền sống dường như không nằm trong tay cô: vì cha mà cô không đành lòng tự tử, rồi vì A Sử ngăn cản bắt trói vào cột mà cô không thể đi chơi trong đêm tình mùa xuân… Một cuộc sống ngột ngạt tù túng, quyền con người bị tước đoạt- đó là hiện thân của xã hội mà kẻ thống trị có thể giày xéo bất cứ người dân nào.
TIẾNG SÁO TRONG ĐÊM TÌNH MÙA XUÂN “VỢ CHỒNG A PHỦ”
Không chịu kiếp sống con vật như Mị nhưng người vợ nhặt trong “Vợ nhặt” của Kim Lân lại phải sống lay lắt, vật vờ trong nạn đói khủng khiếp những năm 1945. Chính cái đói đã làm mất đi vẻ đẹp nữ tính của một cô gái trẻ, đẩy Thị vào bi kịch: theo không người ta về làm vợ để có cái ăn. Hoàn cảnh xô đẩy, bản tính người bị che lấp, còn đâu lòng tự trọng và vẻ đẹp nhân cách nữa. Thị chính là một minh chứng cho “nạn nhân của hoàn cảnh”.
Gây sốc cho bạn đọc chính là số phận bất hạnh đến bi thảm của người đàn bà hàng chài: cuộc sống khổ cực trên thuyền trên biển đã đẩy gia đình chị từ ấm êm, hòa thuận đến bạo hành, đói nghèo. Trong cơn giông bão của “đêm trước ngày đổi mới”, chị phải vất vả xoay xở, một bên là nỗi lo cho từng miếng cơm manh áo, một bên là nỗi đau thân xác từ những trận đòn roi. Chị nói rằng “đàn bà hàng chài không thể sống cho mình”, bởi cuộc đời chị đã bất hạnh từ nhỏ: sinh ra trong gia đình khá giả nhưng ngoại hình xấu xí, chị may mắn được anh con trai hàng chài yêu thương. Sóng gió cuộc đời ập đến, phá vỡ hạnh phúc nhỏ nhoi ấy khi “thuyền quá nhỏ, nhà lại thêm đông con”. Những trận đòn roi mà gã chồng vũ phu giáng xuống tấm lưng gầy của chị không chỉ đơn thuần là vì hắn “khổ quá” như chị vẫn thường nói, đó còn là trận đòn từ những éo le, bất hạnh do hoàn cảnh xô đẩy tấm thân chị. Thế nhưng từ sâu trong bùn đất, chị sáng lên với vẻ đẹp tâm hồn rạng ngời - vẻ đẹp của mẫu tính. Chị chỉ hạnh phúc nhất khi thấy các con được ăn no, chị không đau lòng khi bị đánh, chị chỉ cần cho con thuyền được êm ấm “tuyệt mĩ”. Nguyễn Minh Châu đã khắc họa một con người chất chứa một nỗi khổ to lớn, khiến người đọc nhìn vào cũng đau lòng. Người đàn bà hàng chài sống cam chịu, nhẫn nhục như chính mụ lựa chọn số phận bất hạnh ấy mà chẳng hề phản kháng, đấu tranh.
[TUYỂN TẬP KẾT BÀI HAY] CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA - NGUYỄN MINH CHÂU
Mỗi người một số phận, hình tượng “em” trong “Sóng” của Xuân Quỳnh lại mang một nỗi đau về tinh thần. “Em” trong tình yêu luôn trăn trở, suy tư, ngẫm nghĩ và đặc biệt luôn khát khao hạnh phúc. Trong sự đổ vỡ của tình yêu, Xuân Quỳnh luôn phập phồng lo lắng:
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa…
Chung quy lại, trong cả bốn tác phẩm, dù ở thời đại nào, không gian nào, hoàn cảnh nào, người phụ nữ vẫn luôn là phái yếu chịu nhiều thiệt thòi, bất hạnh… Đau đớn là vậy, nhưng hình tượng người phụ nữ trong văn học luôn ẩn chứa một vẻ đẹp nội tâm sâu sắc đáng trân trọng.
Nếu như ta đã thấy Mị sống kiếp con vật khi làm dâu gạt nợ nhà Thống lí Pá Tra; thì ta cũng sẽ nhận ra một cô Mị hiếu thảo, chăm chỉ, yêu tự do qua câu nói “Con nay đã biết cuốc nương, làm ngô, con phải làm nương ngô giả nợ thay cho bố. Bố đừng bán con cho nhà giàu”. Trốn về nhà sau khi bị bắt làm dâu gạt nợ, định tự tử bằng nắm lá ngón nhưng nhìn người cha già yếu, cô không đành lòng để cha một mình gánh vác nợ nần. Thật hiếm thấy một người con gái hiếu thuận như vậy! Chính vẻ đẹp tâm hồn ấy, chứ không phải là nhan sắc rực rỡ khiến “trai đứng nhẵn chân vách đầu buồng Mị”, cũng không phải tài năng thổi sáo giỏi, đã giúp Mị tỏa sáng trong ấn tượng của người đọc.
Không đẹp cũng chẳng tài năng nhưng cô vợ nhặt của nhà văn Kim Lân lại lấy được thiện cảm của người đọc dần dần bằng chính hành động của mình. Kim Lân tả thị lúc đầu là một cô nàng chao chát chỏng lỏn, vì miếng ăn mà quên mất lòng tự trọng; nhưng càng về sau, ngòi bút của ông lại đầy cảm thông, thương xót. Thị chua ngoa nhưng cũng là một cô gái biết e thẹn khi về làm dâu, biết lễ nghĩa khi ra mắt mẹ chồng. Làm dâu, làm vợ rồi, Thị dần bộc lộ hết những vẻ đẹp của một người phụ nữ: chăm chỉ giúp mẹ chồng dọn dẹp nhà cửa, cư xử lễ phép và tế nhị…
NHỮNG MỞ BÀI HAY NHẤT TÁC PHẨM VỢ NHẶT - KIM LÂN
Sự chuyển biến ở Thị đã khiến người đọc ngạc nhiên, thì hẳn sẽ không khỏi sửng sốt khi khám phá ra vẻ đẹp ở người đàn bà hàng chài của Nguyễn Minh Châu. Chưa ở đâu, chưa một tác phẩm văn học nào mà người phụ nữ lại bộc lộ rõ thiên tính nữ như trong “Chiếc thuyền ngoài xa”. Mụ xấu xí, thô kệch, mặt rỗ, tấm lưng áo bạc phếch… khiến người đọc mới làm quen đã thiếu thiện cảm… Nhưng dần dần, vẻ đẹp tâm hồn của một người phụ nữ từng trải đã thuyết phục chúng ta. Mụ sâu sắc và vị tha, giàu đức hi sinh: mụ thấu hiểu nỗi khổ của chồng, cam chịu bị đánh mà không một lời oán trách ca than. Mụ chăm chỉ tần tảo kéo lưới suốt đêm khiến gương mặt tái nhợt đi, để đàn con được ăn no. Mụ trải đời sâu sắc nên chỉ ra và phân tích rõ cho Phùng và Đẩu thấy những bất cập trong chính sách của nhà nước. Đặc biệt, tình mẫu tử mụ dành cho các con thật là vô biên…
[ CHUYẾN XE VĂN HỌC ] - PHÂN TÍCH TÁC PHẨM CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA || HỌC VĂN CHỊ HIÊN
Nếu người đàn bà hàng chài sâu sắc và từng trải trong cuộc sống thì “em” trong thơ Xuân Quỳnh lại sâu sắc và thấu hiểu trong tình yêu. “Em” đẹp như sóng và cũng mạnh mẽ như sóng. “Em” “dữ dội” đấy nhưng cũng rất “dịu êm”, đôi lúc “ồn ào” nhưng có những khi thật “lặng lẽ”. “Em” trong thơ Xuân Quỳnh với cảm xúc nồng cháy đã ánh lên những phẩm chất cao đẹp: thủy chung “Dẫu xuôi về phương Bắc- Dẫu ngược về phương Nam - Nơi nào em cũng nghĩ- Hướng về anh một phương”, tin tưởng vào tình yêu “Ở ngoài kia đại dương- Trăm ngàn con sóng đó - Con nào chẳng tới bờ - Dù muôn vời cách trở”, sẵn sàng hi sinh để bất tử hóa tình yêu “Làm sao được tan ra - Thành trăm con sóng nhỏ- Giữa biển lớn tình yêu- Để ngàn năm còn vỗ”…
MỞ BÀI SÓNG - XUÂN QUỲNH HAY VÀ ẤN TƯỢNG NHẤT
Quả thật, số phận bất hạnh không làm mờ đi vẻ đẹp của người phụ nữ trong văn học, tiêu biểu cho vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam: tảo tần, chăm chỉ, thủy chung, sâu sắc, từng trải, giàu đức hi sinh, giàu lòng vị tha, yêu gia đình… Đó là những vẻ đẹp khuất lấp cần khám phá để thấy được chiều sâu nhân văn trong mỗi tác phẩm.
Trong cuộc sống, trong tình yêu, người phụ nữ nào chẳng khao khát có được hạnh phúc, có một mái ấm gia đình đúng nghĩa. Và đó cũng là vẻ đẹp tâm hồn nổi bật nhất của những người phụ nữ trong các tác phẩm văn học.
Trong Vợ chồng A Phủ, Mị lầm lũi là vậy bởi sống lâu trong cảnh khổ, Mị đã quen khổ; thế nhưng khi nghe tiếng sáo từ lấp ló ngoài đầu núi, đến văng vẳng ở đầu làng, rồi lửng lơ bay ngoài đường… sức sống trong Mị như hồi sinh. Mị thấy yêu đời trở lại, Mị thấy mình trẻ, Mị khao khát tự do và muốn được đi chơi. Tất cả đã cho thấy người phụ nữ dù trong đau khổ tù túng thì trái tim họ vẫn luôn hướng về, luôn hi vọng và khát khao hạnh phúc. Chính vì thế, Mị đã chạy theo A Phủ, chạy theo hạnh phúc của mình, rời bỏ mảnh đất Hồng Ngài đau thương.
LÝ LUẬN VĂN HỌC TRONG TÁC PHẨM VỢ CHỒNG A PHỦ
Trong “Vợ nhặt” của Kim Lân, người vợ nhặt cũng vậy, Thị theo Tràng về chẳng qua cũng vì muốn tìm một mái ấm gia đình, một nơi được bao bọc trong tình yêu thương. Thị đã khơi dậy ở Tràng hình ảnh lá cờ đỏ bay phấp phới và đám người đói đi phá kho thóc của Nhật - đó là minh chứng rõ nhất cho khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc đang rực cháy trong tâm hồn thị. Hay như người đàn bà hàng chài, trong đau khổ bất hạnh, khuôn mặt mụ vẫn “ửng sáng lên như một nụ cười”, khi nhắc đến chuyện “ở trên thuyền cũng có lúc vợ chồng con cái chúng tôi sống hòa thuận, vui vẻ”. Mụ thương con và hiểu chồng, mụ cố gắng chắt lọc lấy hạnh phúc chứ nhất quyết không li hôn với gã chồng vũ phu.
VỢ NHẶT - BÀI THI ĐẠT ĐIỂM 10 MÔN NGỮ VĂN KÌ THI ĐẠI HỌC 2005
Đặc biệt, khát khao hạnh phúc được Xuân Quỳnh thể hiện mãnh liệt thông qua hình tượng “sóng” và “em”. “Em” trăn trở, giàu lòng trắc ẩn, day dứt về tình yêu chính vì “em” luôn tìm kiếm hạnh phúc trọn vẹn “Bồi hồi trong ngực trẻ”. Yêu say đắm, tha thiết, nhưng khát khao tình yêu đích thực, khát khao hạnh phúc vẫn luôn thường trực trong trái tim người phụ nữ.
Bốn tác phẩm khác nhau hoàn toàn về tác giả cũng như hoàn cảnh ra đời nhưng lại có chung một góc nhìn về người phụ nữ. Họ tuy có những cảnh ngộ riêng, gánh chịu những bất hạnh, khổ đau, mang những nỗi niềm riêng, nhưng đều là những gì đẹp nhất, dịu dàng nhất, thuần khiết nhất. Mị đại diện cho tuổi trẻ, cho sức sống tiềm tàng dù bị đày đọa thân xác, cho cả tình yêu thương con người vô bờ bến bất chấp mọi nguy hiểm, thậm chí cả cái chết. Thị - vợ anh Tràng - trong những tháng ngày đói khát nhất của dân tộc lại tỏa sáng vẻ đẹp tâm hồn với sự sắc sảo mà dịu hiền, mạnh mẽ chọn cho mình chỗ dựa qua ngày đói bất chấp dị nghị. Có lẽ Thị sẽ trở thành một người mẹ tốt với bản năng sẵn có của một người mẹ, Thị sẽ yêu thương con mình như yêu thương Tràng và bà cụ Tứ - những người đã cứu vớt đời Thị. Xuân Quỳnh trong nỗi đau đổ vỡ tình yêu, đã mạnh mẽ sẵn sàng bất chấp quan niệm cũ để tìm hạnh phúc riêng. Và với vẻ đẹp mẫu tính sáng ngời, cũng giống như Quỳ trong “Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành”, Nguyễn Minh Châu khắc họa người đàn bà hàng chài với tình thương yêu vô bờ bến, đức hy sinh và sự nhẫn nhục, cam chịu để chiến đấu với giặc đói giặc dốt bao vây. Những người phụ nữ ấy không quá đẹp ở ngoại hình nhưng lại khiến người đọc bị thuyết phục bởi vẻ đẹp nhân cách. Sẽ còn là Từ trong truyện ngắn “Đời thừa” của Nam Cao, là chị Chiến trong “Những đứa con trong gia đình” là bà cụ Tứ mẹ Tràng trong “Vợ nhặt”… Trong mọi lứa tuổi, mọi tầng lớp, mọi giai đoạn lịch sử, ta đều bắt gặp những người phụ nữ “anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang” như Bác Hồ từng nói. Vẻ đẹp phụ nữ Việt Nam đã, đang và sẽ còn tỏa sáng trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc.
Trong văn học, hình tượng người phụ nữ không mới mẻ nhưng dưới ngòi bút của mỗi tác giả, hình tượng ấy lại đem đến cho bạn đọc cảm giác khác nhau thông qua những tác phẩm khác nhau. Dù là thơ, truyện hay tiểu thuyết, các tác giả vẫn luôn tập trung làm nổi bật hình tượng người phụ nữ với số phận bất hạnh nhưng ẩn sâu những vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ Việt Nam với khát khao hạnh phúc mãnh liệt.
Hy vọng qua bài viết trên đây sẽ gúp các bạn hiểu hơn về hình tượng người phụ nữ qua các tác phẩm: “Sóng”, “Vợ chồng A Phủ”, “Vợ nhặt” và “Chiếc thuyền ngoài xa” và có thêm tư liệu để viết nên bài học xuất sắc của riêng mình nhé!
Cre: ST
Để nắm rõ hơn về thông tin tác giả, cùng kiến thức về tác phẩm chương trình Ngữ văn 12 và nhiều thông tin bổ ích khác nữa hãy nhanh sở hữu ngay bộ "Sổ tay văn học" nhé! Xem bản đọc thử Tại đây
Cập nhật thêm những bài viết hay tại các kênh truyền thông của HVCH
Fanpage: Học văn chị Hiên
Youtube: Học văn chị Hiên - Youtube
IG: Học văn chị Hiên
Tiktok: Học văn chị Hiên
Chúc các bạn nhỏ luôn học tốt!
Học văn chị Hiên - Hơn cả một bài văn
Tin liên quan
