HỌC VĂN CHỊ NGUYỄN MINH HIÊN

ĐỌC THÊM: SĂN 8+ VĂN - SÁCH ÔN THI TỐT NGHIỆP THPT

BÀI VIẾT THAM KHẢO ĐỀ THI OLYMPIC VNU

Câu 2: Nghị luận xã hội

Trong bối cảnh xã hội đương đại, anh/chị hãy bình luận về hai cách sống được gợi dẫn từ câu chuyện trên của H. Murakami.
(*) Câu chuyện được lược thuật từ lời kể của H. Murakami trong Nghề viết tiểu thuyết, Nguyễn Hồng Anh dịch, NXB Hội Nhà văn, 2025, tr.24.

                                                                   Bài làm:

           “Có những người chọn đứng ở chân núi để ngắm nhìn, và cũng có những người chọn leo lên đỉnh núi để thấu hiểu.” Câu chuyện Murakami kể về hai người đàn ông cùng tham quan núi Phú Sĩ không chỉ gợi nhắc về cách con người đối diện với vẻ đẹp thiên nhiên, mà còn ẩn dụ cho hai cách sống: một lối sống hời hợt, nông cạn, chỉ nhìn đời qua những ấn tượng tức thời; và một lối sống sâu sắc, chiêm nghiệm, biết nỗ lực khám phá bản chất sự vật bằng trải nghiệm, kiên trì và suy tư. Từ hai cách nhìn ấy, con người hiện đại đang đứng trước một câu hỏi lớn: ta sẽ chọn “đứng ở chân núi” để hài lòng với những gì dễ thấy, hay chọn “leo lên đỉnh núi” để đối diện với thử thách và nhìn thấy toàn vẹn chân dung của cuộc đời?

           “Người chỉ đứng ở chân núi” trong câu chuyện của Murakami, là biểu tượng cho lối sống dễ dãi với nhận thức, hời hợt trong cảm xúc và thiếu chiều sâu trong suy nghĩ. Đó là những con người quen với việc đưa ra kết luận vội vàng, chỉ nhìn đời qua vài điểm nhìn hạn hẹp mà tin rằng mình đã thấu hiểu. Họ sống trong sự thoả mãn ngắn hạn của “biết sơ sơ”, “hiểu đại khái”, tựa như một kẻ ngắm hoa qua lớp kính, tưởng rằng mình đang nắm bắt cái đẹp mà thực ra chỉ chạm được vào bề mặt của nó. Ngược lại, “người dám leo lên đỉnh núi Phú Sĩ” là hình ảnh biểu trưng cho lối sống “sâu” - một kiểu sống có ý thức khám phá, có khát vọng hiểu biết, và có nhu cầu sống thật với bản thân. Lối sống ấy đòi hỏi con người phải dấn thân, phải trải nghiệm, phải chịu đựng những đoạn đường gập ghềnh, khúc khuỷu của hành trình tìm hiểu thế giới và chính mình. Đó là cách sống của những người không chấp nhận những cái nhìn sẵn có, mà muốn nhìn mọi sự tận cùng, bằng chính con mắt và trái tim của mình. Câu chuyện của Murakami đặt con người trước các lựa chọn: sống như kẻ đứng dưới chân núi, chỉ nhìn thấy vẻ ngoài của cuộc đời, hay sống như người leo núi, dấn thân khám phá để hiểu đến tận cùng bản chất của sự vật. Chính từ lựa chọn ấy, phẩm chất tư duy và chiều sâu của mỗi người mới dần được định hình.

           Trong thực tế, ta bắt gặp không ít người chọn cách “đứng ở chân núi” để sống. Họ đọc vài dòng tóm tắt đã cho là đủ, nghe vài lời khen chê đã vội phán xét, nhìn một mảnh đời đã vội kết luận. Họ lướt qua cuộc sống như lướt qua một bản tin, không chịu dừng lại để suy nghĩ, để hỏi “vì sao” và phản tư lại sự việc. Cách sống ấy khiến con người mất đi khả năng thấu hiểu, đồng cảm, và sáng tạo - vốn là những năng lực cốt lõi làm nên phẩm giá con người. Lối sống như vậy khiến ta dễ chịu trong thoáng chốc, nhưng sẽ không thể tiếp cận những giá trị của cuộc sống.
Sở dĩ con người cần sống như “người leo lên đỉnh núi” là bởi chỉ trong hành trình ấy, ta mới thật sự chạm đến giá trị đích thực của đời sống. Khi dám leo cao, con người không chỉ mở rộng tầm nhìn mà còn khai mở tâm hồn. Mỗi bước chân là một lần thử thách giới hạn của bản thân, mỗi vấp ngã là một bài học về kiên cường và trưởng thành. Lối sống “sâu” khiến con người biết đặt câu hỏi, biết nghi ngờ những điều tưởng như hiển nhiên, biết lắng nghe tiếng nói của nội tâm giữa cơn ồn ã của thế giới. Trong khi lối sống hời hợt chỉ cho ta những niềm vui chóng vánh, thì lối sống chiêm nghiệm mang lại một niềm an tĩnh - thứ hạnh phúc đến từ sự hiểu mình và hiểu đời. Sống như người leo núi là sống với khát vọng vươn tới, là không bằng lòng với nửa vời và dễ dãi. Bởi nếu không chịu khó leo lên, ta sẽ mãi chỉ là kẻ đứng dưới chân núi ngắm nhìn đời qua lớp sương mù của ảo tưởng, tưởng rằng mình biết, nhưng thực ra chưa từng hiểu gì. Giống như Marie Curie, người phụ nữ suốt đời cống hiến cho khoa học, dù bị nhiễm phóng xạ nhưng vẫn lặng lẽ đi tìm nguyên lý của ánh sáng; hay như Leonardo da Vinci, người đã mất hàng chục năm để hoàn thiện một bức tranh… Thành quả của họ là minh chứng cho việc cái đẹp thật sự không bao giờ sinh ra từ sự vội vã mà phải được rèn qua nỗ lực, qua nhẫn nại và qua khát vọng hiểu biết đến tận cùng.

           Tuy nhiên, trong thế giới hiện đại, lối sống sâu sắc không phải là điều dễ dàng. Con người bị cuốn vào mạng lưới của tốc độ và tiện nghi: mọi thứ được rút gọn, nén lại, lướt qua. Chúng ta đọc nhanh hơn, làm nhanh hơn, tiêu thụ thông tin nhanh hơn, nhưng lại sống ngày một “nông” hơn. Ta có thể cùng lúc đọc hàng chục bản tin, xem hàng trăm video, nhưng không đủ kiên nhẫn để lắng nghe một người bạn nói trọn một câu chuyện. Giữa thế giới ấy, “đứng ở chân núi” có vẻ nhẹ nhõm hơn nhiều so với việc phải leo lên đỉnh. Chính vì vậy, lựa chọn leo lên ấy là một hành động đầy dũng cảm. Dũng cảm chống lại sự dễ dãi của chính mình, dũng cảm từ chối những kết luận vội vàng, dũng cảm kiên nhẫn đi tìm bản chất thật của mọi điều hiện tồn. Sâu xa hơn, hai lối sống ấy không chỉ là khác biệt trong thái độ nhận thức, mà còn là sự lựa chọn đạo đức. Sống hời hợt là từ chối trách nhiệm với cuộc đời bởi ta chỉ có thể yêu thương, đồng cảm và hành động đúng khi thật sự hiểu. Một xã hội đầy những người “đứng ở chân núi” sẽ dễ trở nên ồn ào, nông nổi, đầy định kiến và thiếu lòng trắc ẩn. Ngược lại, lối sống thứ hai khiến con người trở nên biết lắng nghe hơn, biết nhìn đa chiều hơn, và biết kiềm chế hơn trước những phán xét phiến diện.

           Dẫu vậy, cũng cần nhìn nhận rằng, không phải ai cũng có điều kiện hay đủ kiên định để “leo lên đỉnh”. Có những người phải sống gấp gáp vì cơm áo, có những người không thể dừng lại để chiêm nghiệm vì nỗi lo sinh tồn. Vì thế, ta không phán xét ai, nhưng cần ý thức rằng nếu cứ mãi sống vội, ta sẽ đánh mất chính mình. Điều quan trọng không nằm ở việc ta leo cao đến đâu, mà ở chỗ ta có dám bước thêm một bước - một bước vượt khỏi sự dễ dãi, để thấy đời rộng hơn, thật hơn, người hơn. Bởi sau cùng, leo lên đỉnh núi không phải để nhìn xuống kẻ ở chân núi, mà để nhìn lại chính con đường mình đã đi. Sống sâu sắc không phải để khác biệt, mà để hoàn thiện chính mình, trở thành một con người biết lắng nghe, biết thấu hiểu, biết tìm cái đẹp trong những điều bình dị.

           Với tôi, đôi khi “leo núi” chỉ đơn giản là dám dành thêm chút thời gian để suy nghĩ về một việc thay vì vội vàng phán xét, mà là dám bắt đầu lại sau thất bại thay vì chấp nhận dừng bước, hay là dám sống chậm giữa guồng quay của cuộc sống hiện đại. Tôi cũng từng có lúc “đứng ở chân núi”, chọn sự an toàn và dễ chịu, nhưng chính những lần dấn thân, tự mình vượt qua sợ hãi và mơ hồ, mới giúp tôi hiểu được giá trị của hành trình khám phá. Hóa ra, leo núi không phải để đến đỉnh, mà để mỗi ngày ta được thấy mình trưởng thành hơn, nhân hậu hơn, và gần hơn với chính con người thật của mình.

           Câu chuyện Murakami kể không chỉ dừng lại ở một sự việc đã xảy ra, mà còn là tấm gương soi cách con người đối diện với chính mình trong cuộc sống. Giữa thế giới nơi mọi thứ trôi đi vội vã và lòng người ngày càng co hẹp, sống chậm lại không phải để tụt lại, mà để kịp lắng nghe hơi thở của đời cũng như nhịp đập của chính mình. Và khi đã đi hết hành trình, ta có thể mỉm cười, nhẹ nhõm nói như người vừa đứng trên đỉnh Phú Sĩ: “Thì ra, đời là như vậy.”

ĐỌC THÊM: SĂN 8+ VĂN - SÁCH ÔN THI TỐT NGHIỆP THPT

Đăng ký khóa học và đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn khác của Học Văn Chị Hiên tại đây:

- Fanpage Học Văn Chị Hiên
- Fanpage Học Văn Chị Hiên - THCS Lớp 6,7,8,9
- Tiktok Học Văn Chị Hiên
- Khóa học Ngữ Văn chất lượng cao lớp 12
- Khóa học Bứt phá điểm thi cuối học kì 1 - lớp 12
- Khóa học Phương pháp và luyện đề lớp 11
- Khóa học Phương pháp và luyện đề lớp 10
- Khóa học Thực chiến toàn diện lớp 9
- Khóa học Bứt phá điểm thi cuối học kì 1 - lớp 9
- Khóa học Viết Văn tư duy - Ngữ Văn 8
- Khóa học Viết Văn tư duy - Ngữ Văn 7
- Khóa học Viết Văn tư duy - Ngữ Văn 6