Đăng Ký Học
Ngày 27/12/2024 17:20:48, lượt xem: 940
Đề thi học sinh giỏi Quốc gia môn Ngữ Văn được đánh giá là đề có độ khó tương đối, có mức độ phân tầng học sinh cao. Cùng tham khảo phần hướng dẫn viết câu Nghị luận xã hội - "Lắng nghe sự lặng thinh" do Học Văn Chị Hiên biên soạn ở bài viết dưới đây.
Đề bài (Câu 1): "Trái Đất dường như là một thực thể sống; không phải như cách người xưa nhìn nàng - một Nữ thần đa cảm, có mục đích và tầm nhìn - mà là như một cái cây. Một cái cây vốn tồn tại thầm lặng, chẳng bao giờ dịch chuyển trừ phi đung đưa theo gió, nhưng vẫn luôn trò chuyện không ngừng với ánh nắng và đất đai. Cây sử dụng ánh nắng, nước, khoáng chất dinh dưỡng để lớn lên và thay đổi. Song, tất cả sự thay đổi đó lặng lẽ tới mức, với tôi, cây sồi già trong sân trông vẫn như khi tôi nhìn thấy nó thuở ấu thơ." (James Lovelock)
Từ văn bản trên, anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận về chủ đề: Lắng nghe sự thinh lặng
Bài làm
LẮNG NGHE SỰ THINH LẶNG
Blaise Pascal từng nói: “Mọi vấn đề của loài người đều xuất phát từ việc họ không thể ngồi im một mình trong phòng.” Trong thế giới hiện đại, nơi nhịp sống hối hả chi phối từng khoảnh khắc, con người dường như đã quên đi cách lắng nghe sự thinh lặng – một không gian tĩnh tại nhưng đầy ắp những chuyển động vi diệu. James Lovelock, nhà khoa học nổi tiếng với giả thuyết Gaia, khi ví thinh lặng như sự phát triển âm thầm của một cái cây, đã nhấn mạnh rằng sự tĩnh lặng không phải là ngưng trệ mà là một hình thái của sự sống, nơi những điều sâu sắc nhất nảy nở. Vậy, liệu ta đã thực sự lắng nghe sự thinh lặng, một thứ tưởng chừng vô thanh nhưng lại chứa đựng sức mạnh chữa lành, cân bằng và đổi thay?
James Lovelock hình dung Trái Đất như một sinh thể sống, nơi mọi yếu tố từ không khí, nước, đến thảm thực vật đều gắn kết và tương tác với nhau một cách hài hòa. Trong sinh thể đó, thinh lặng không đơn thuần là trạng thái thiếu vắng âm thanh mà chính là nhịp điệu chung của thiên nhiên – thứ phản ánh rõ nhất sự cân bằng và ổn định. Cây, như Lovelock mô tả, là một sinh vật không bao giờ dịch chuyển nhưng vẫn duy trì sự sống và thay đổi qua thời gian. Cây không kêu gọi sự chú ý, không bày tỏ sự phấn khích hay lo âu, mà thay vào đó, tồn tại trong sự im lặng và điều hòa, có thể chịu đựng được những cơn gió mạnh và thay đổi của thời tiết, nhưng vẫn không ngừng trao đổi với ánh sáng mặt trời, với đất đai. Điều này giống như cách mà Trái Đất vẫn luôn duy trì sự sống, phát triển và thay đổi qua những quá trình tự nhiên lặng lẽ mà không phải lúc nào con người cũng nhận thấy. Thật vậy, Trái Đất không phải là một Nữ thần đầy cảm xúc và ý chí như những nền văn hóa cổ đại vẫn tưởng tượng, mà là một hệ sinh thái sống động, tĩnh lặng và kiên định trong chính những thay đổi của nó. Tuy nhiên, sự thầm lặng của cái cây và Trái Đất không có nghĩa là thiếu sự sống hoặc biến đổi. Trong thực tế, nó nhấn mạnh sự quan trọng của các quá trình tự nhiên như quang hợp, sự hút nước từ đất, sự tương tác giữa sinh vật và môi trường mà mắt thường khó có thể nhận thấy. Tất cả những sự thay đổi này xảy ra âm thầm, liên tục, nhưng lại có ảnh hưởng sâu rộng đến mọi thứ xung quanh. Giống như cây sồi già trong sân, dù lớn lên qua từng năm tháng, nhìn từ bên ngoài, nó vẫn không thay đổi quá nhiều. Tương tự, Trái Đất dù luôn phát triển, thay đổi qua các kỷ nguyên, nhưng sự thay đổi đó lại không thể đo đếm được một cách dễ dàng, nó chỉ bộc lộ rõ ràng khi chúng ta nhìn nhận một cách sâu sắc và lâu dài. Quan điểm này không chỉ nhấn mạnh vai trò của thinh lặng trong việc bảo vệ môi trường và Trái Đất, mà còn khơi gợi nhận thức sâu xa hơn: Con người cần lắng nghe thiên nhiên để hiểu rõ sự phụ thuộc lẫn nhau giữa mình và thế giới. Điều đó nhắc nhở chúng ta rằng, sự “thinh lặng” – dù là trong môi trường hay tâm trí – đều là nền tảng để tạo nên một đời sống hài hòa và bền vững.
Vậy, thinh lặng là gì? Thinh lặng không phải là trạng thái cô lập hay hoàn toàn thiếu âm thanh. Đó là khoảnh khắc mà con người lùi lại để cảm nhận nhịp đập sâu lắng của thiên nhiên và nội tâm. Đó là sự cân bằng giữa những gì nghe thấy và những gì không thể diễn tả thành lời. Trong các truyền thống triết học và tôn giáo, thinh lặng được xem như một trạng thái giác ngộ, giúp con người chạm đến chiều sâu của nhận thức và cảm xúc. Nó không phải là sự trốn tránh mà là cách để lắng nghe, một trạng thái giúp con người chạm đến những tầng sâu nhất của nhận thức và cảm xúc.Từ quan điểm này, ta có thể bước vào hành trình khám phá vai trò của sự thinh lặng trong cuộc sống, trong việc đối diện với chính mình, và trong mối quan hệ giữa con người với thế giới.
ĐỌC THÊM: BÀI VIẾT THAM KHẢO ĐỀ THI HSG QUỐC GIA MÔN VĂN - NGƯỜI NGHỆ SĨ TÔI LUYỆN BẢN THÂN
Thinh lặng, trước hết, là nhịp đập của thiên nhiên. Từ ngàn xưa, thiên nhiên đã tồn tại và phát triển không cần đến sự ồn ào. Những cánh rừng rậm rạp, những dòng sông uốn lượn, hay những ngọn núi trập trùng – tất cả đều trưởng thành trong sự im lặng, như thể chính sự tĩnh lặng là nền tảng để tạo nên sức sống bền bỉ. Frederic Edwin Church, một họa sĩ lãng mạn Mỹ, đã khắc họa thinh lặng trong thiên nhiên qua những bức tranh phong cảnh kỳ vĩ của mình. Các tác phẩm của ông không chỉ tái hiện vẻ đẹp của núi non, hồ nước hay bầu trời, mà còn mang đến cảm giác về một không gian thinh lặng, nơi mọi chi tiết nhỏ bé đều hòa quyện trong sự cân bằng hoàn hảo. Qua phong cách hiện thực nhưng đậm chất lãng mạn, Church như muốn gửi gắm thông điệp rằng: chỉ trong thinh lặng, con người mới nhận ra sự kỳ diệu của thiên nhiên và sự nhỏ bé của chính mình.
Thinh lặng, xa hơn, còn là cách để mỗi người đối diện với chính mình. Thiền sư Eihei Dogen, một trong những bậc thầy vĩ đại của Thiền tông Nhật Bản, là người đã khẳng định sự quan trọng của tĩnh lặng trong quá trình tự nhận thức và tu hành. Dogen dạy rằng "Zazen" (thiền định) là con đường chính để đạt được sự an tĩnh trong tâm hồn, và trong sự im lặng ấy, con người có thể tiếp xúc với chính bản ngã của mình. Theo ông, chỉ khi nào tâm hồn thực sự tĩnh lặng, con người mới có thể thấu hiểu được bản chất của sự sống và cái chết. Thiền sư Dogen không chỉ nhìn thinh lặng như một trạng thái nghỉ ngơi, mà là một thực hành sâu sắc, giúp tách biệt con người khỏi những phiền muộn, sự xung đột trong tâm thức và mang lại sự hòa hợp với thế giới xung quanh.
Không những để hiểu mình, sự thinh lặng là không gian để con người hiểu rõ hơn những giá trị cuộc sống và biểu hiện của sức mạnh trí tuệ. Trong một thế giới đầy rẫy những xô bồ và ồn ào, thinh lặng chính là cơ hội để con người tạm ngừng lại, đối diện với chính mình và nhìn nhận cuộc sống một cách sâu sắc hơn. Không phải là sự tĩnh lặng của không gian vật lý, mà là sự tĩnh lặng của tâm hồn. Chỉ khi tách mình ra khỏi những ồn ào, con người mới có thể nhận ra những giá trị đích thực của cuộc sống. Đối với trí tuệ, thinh lặng là yếu tố cần thiết để có thể suy nghĩ thấu đáo, phân tích vấn đề một cách tường tận. Chính trong khoảnh khắc tĩnh lặng, người ta mới có thể tìm ra giải pháp cho những tình huống khó khăn, nhìn nhận các vấn đề với cái nhìn rõ ràng và đầy đủ. Thinh lặng là biểu hiện của sức mạnh nội tâm, không phải sự yếu đuối. Nó là nguồn sức mạnh cho trí tuệ, giúp con người không bị cuốn theo những cảm xúc ngẫu hứng mà thay vào đó đưa ra những quyết định sáng suốt và có căn cứ. Chẳng phải, định lý vạn vật hấp dẫn của Isaac Newton được khám phá và nuôi dưỡng trong những giờ phút thinh lặng và suy tư sâu sắc hay sao? Theo nhiều tài liệu, Newton đã phát hiện ra định luật vạn vật hấp dẫn khi ngồi dưới gốc cây táo trong vườn nhà mình, một khoảnh khắc yên tĩnh mà ông dường như đã chìm đắm trong suy nghĩ về lực hút của Trái Đất. Câu chuyện nổi tiếng về quả táo rơi xuống đầu ông, dù có phần huyền thoại và chưa được xác minh tính chính xác, nhưng phản ánh rõ nét một sự thật rằng: Những khám phá vĩ đại thường nảy sinh trong tĩnh lặng. Newton, trong lúc tận hưởng sự yên tĩnh và không gian cá nhân của mình, đã liên kết sự chuyển động của các thiên thể và sự rơi tự do của quả táo, từ đó đưa ra giả thuyết về lực hấp dẫn.
Thinh lặng không chỉ là không gian để con người hiểu rõ hơn về bản thân hay cuộc sống, mà còn là chất liệu quan trọng để xây dựng những mối quan hệ sâu sắc. Trong sự im lặng, chúng ta có thể lắng nghe không chỉ lời nói mà còn là cảm xúc, suy nghĩ và những điều chưa được nói ra. Khi không còn bị chi phối bởi ồn ào bên ngoài, con người có thể nhìn nhận nhau bằng sự chân thành và thấu hiểu. Những khoảnh khắc im lặng trong giao tiếp, dù là giữa bạn bè, đồng nghiệp hay người thân, cho phép mỗi cá nhân cảm nhận được sự tôn trọng và kết nối sâu sắc. Thinh lặng giúp con người vượt qua những ngại ngùng, vội vã, để đến với những giá trị bền vững của tình yêu, sự tin tưởng và lòng kiên nhẫn. Chính trong những giây phút tĩnh lặng đó, chúng ta mới thực sự hiểu được những gì đối phương muốn truyền tải, không chỉ bằng lời nói mà còn bằng cảm xúc chân thật, từ đó vun đắp những mối quan hệ lâu dài và ý nghĩa.
ĐỌC THÊM: BÀI VIẾT NGHỊ LUẬN XÃ HỘI MẪU - ĐỀ THI OLYMPIC BẬC THPT ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
Tuy nhiên, không phải lúc nào thinh lặng cũng mang lại điều tích cực. Trong một số trường hợp, thinh lặng có thể là dấu hiệu của sự thờ ơ, sợ hãi hoặc đồng lõa. Elie Wiesel - nhà văn, người sống sót qua thảm sát Holocaust diệt chủng người Do Thái, cho rằng thế giới không bao giờ nên im lặng trong khi con người đang đau khổ, bởi vì “Sự trung lập giúp kẻ áp bức, không bao giờ giúp nạn nhân. Sự im lặng khuyến khích kẻ hành hạ, không bao giờ giúp người bị hành hạ.” Khi đối mặt với bất công, sự thinh lặng có thể bị hiểu là đồng tình hoặc chấp nhận. Do đó, thinh lặng chỉ có ý nghĩa khi nó đi kèm với sự thấu hiểu và hành động đúng đắn.
Lắng nghe sự thinh lặng không phải là điều dễ dàng, đặc biệt trong thời đại mà tiếng ồn đã trở thành một phần của cuộc sống. Công nghệ, với vô vàn tiện ích, đã khiến chúng ta phụ thuộc vào sự huyên náo đến mức đánh mất khả năng đối diện với sự tĩnh lặng. Nhiều người cảm thấy bất an khi không có âm thanh hay hoạt động, bởi thinh lặng buộc họ phải đối diện với những nỗi sợ và bất ổn trong tâm hồn. Nhưng nếu dám bước qua ngưỡng cửa ấy, chúng ta sẽ nhận ra rằng, thinh lặng không làm ta yếu đi, mà ngược lại, giúp ta mạnh mẽ hơn.
Lắng nghe sự thinh lặng, xét đến cùng, không chỉ là một kỹ năng, mà còn là một triết lý sống. Thinh lặng dạy chúng ta biết kiên nhẫn, biết trân trọng những khoảnh khắc nhỏ bé, và biết rằng sức mạnh thực sự không nằm ở việc phô bày, mà ở sự bền bỉ và thầm lặng. Giống như cái cây trong ví dụ của James Lovelock, thinh lặng là cách để con người lớn lên, không phải bằng sự ồn ào, mà bằng sự kết nối sâu sắc với nguồn cội.
Như Rumi từng viết: “Sự im lặng là ngôn ngữ của Chúa. Mọi thứ khác đều là bản dịch kém.” Trong thế giới ngày nay, lắng nghe sự thinh lặng không chỉ là một hành động, mà còn là một cách để ta tìm lại giá trị thật sự của cuộc sống – nơi mà mọi điều quý giá nhất đều được bảo tồn và gạn lọc qua những khoảng lặng. Đôi tai không nghe thấy gì, lại chính là lúc lòng mình nghe thấy nhiều thứ nhất. Hãy lắng nghe, bởi đôi khi, điều lớn lao nhất không nằm ở những gì ta nghe thấy, mà ở những gì ta cảm nhận được từ sự thinh lặng vô thanh.
Đăng ký khóa học và đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn khác của Học Văn Chị Hiên tại đây:
- Fanpage Học Văn Chị Hiên
- Fanpage Học Văn Chị Hiên - THCS Lớp 6,7,8,9
- Khóa học KỸ NĂNG VIẾT VĂN NGHỊ LUẬN CHUYÊN SÂU
- Khóa học PHƯƠNG PHÁP & LUYỆN ĐỀ LỚP 12 - 2K7
Tin liên quan