BÀI VIẾT MẪU DẠNG SO SÁNH, ĐÁNH GIÁ HAI TÁC PHẨM THƠ

Ngày 04/11/2025 14:32:06, lượt xem: 87

ĐỌC THÊM: SĂN 8+ VĂN - SÁCH ÔN THI TỐT NGHIỆP THPT

Đề bài: Anh/ chị hãy viết bài nghị luận so sánh, đánh giá hai văn bản sau:

Văn bản 1:

“Anh xa em

Trăng cũng lẻ

Mặt trời cũng lẻ

Biển vẫn cậy mình dài rộng thế

Vắng cánh buồm một chút đã cô đơn

Gió không phải là roi mà vách núi phải mòn

Em không phải là chiều mà nhuộm anh đến tím

Sóng chẳng đi đến đâu nếu không đưa em đến

Vì sóng đã làm anh

Nghiêng ngả

Vì em.“

(*Hữu Thỉnh, “Thơ viết ở biển”, In trong tập “Thư mùa đông”, NXB Giáo dục, 1997, tr. 152-153)

*Hữu Thỉnh (1942) quê ở Tam Dương, Vĩnh Phúc. Ông là nhà thơ viết nhiều về con người, cuộc sống ở nông thôn. Thơ Hữu Thỉnh ấm áp tình người và giàu sức gợi cảm. “Thơ viết trên biển” được in trong tập “Thư mùa đông”.

Văn bản 2:

“Anh cách em như đất liền xa cách bể

Nửa đêm sâu nằm lắng sóng phương em

Em thân thuộc sao thành xa lạ thế

Sắp gặp em rồi sóng lại đẩy xa thêm

Anh không ngủ. Phải vì em đang nhớ

Một trời sao rực cháy giữa đôi ta

Em nhắm mắt cho lòng anh lặng gió

Cho trời sao yên rụng một đêm hoa.”

(*Chế Lan Viên, “Chùm nhỏ thơ yêu”, In trong tập “Hoa ngày thường - Chim báo bão”, NXB Văn học, 1967)

**Chế Lan Viên (1920 – 1989) quê ở Cam Lộ, Quảng Trị. Thơ Chế Lan Viên đậm chất tình, chất suy tưởng triết lí. “Chùm nhỏ thơ yêu” được in trong tập “Hoa ngày thường - Chim báo bão”

Bài làm:

Ông hoàng thơ tình Việt Nam đã từng “thú nhận” trong những vần thơ của mình:

“Tôi dại khờ lắm ngu ngơ quá

Chỉ biết yêu thôi chẳng hiểu gì…”

Đó phải chăng cũng là sự thú nhận tự nhiên nhất của của con người - những ai luôn mang trong mình khát vọng tình yêu. Quả thực, tình yêu có sức cuốn hút kì diệu lắm! Nó giống như một địa hạt bí ẩn, thôi thúc ở mỗi chúng ta sự kiếm tìm. Cũng bởi thế mà tình yêu đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận trong thi ca, để người nghệ sĩ thổi vào trang viết của mình những ấn tượng riêng. Đến với trang thơ “Thơ viết ở biển” (Hữu Thỉnh) và trang thơ “Chùm nhỏ thơ yêu” (Chế Lan Viên), ta một lần nữa bắt gặp đề tài này. Hai nhà thơ đều hướng ngòi bút vào tình yêu nhưng mỗi tác phẩm đều có vẻ đẹp riêng bên cạnh một số điểm tương đồng.

Con đường thơ của Chế Lan Viên trải qua nhiều biến động, nhiều bước ngoặt với những trăn trở, tìm tòi sáng tạo không ngừng. Tác giả “Chùm nhỏ thơ yêu” được biết tới là một cây bút họa nên thế giới nghệ thuật thơ triết luận, nhiều suy tưởng lí trí, nhiều trăn trở tinh thần. Tác phẩm được rút từ tập “Hoa ngày thường - Chim báo bão”. Còn khi mở trang viết của cây bút “làm thơ ghi lấy cuộc đời mình”, ta lại thấy một Hữu Thỉnh trữ tình, sâu lắng, ý thơ gần gũi với thiên nhiên và cuộc sống, ngôn từ được ông sử dụng vô cùng giản dị, trong sáng. Chính phong cách sáng tác đó đã giúp tác giả viết nên “Thơ viết ở biển” - bài thơ được in trong tập “Thư mùa đông”.

Tình yêu đôi lứa là nguồn cảm hứng mãnh liệt được người nghệ sĩ chắt lọc để đưa vào các sáng tác. Xuyên suốt hai tác phẩm, ta thấy được tình cảm yêu thương, sự nhớ nhung da diết của những người đang yêu. Cả Hữu Thỉnh và Chế Lan Viên cùng chọn nhân vật trữ tình “anh” là phát ngôn viên cho dòng cảm xúc chân thành, đắm say trong tình yêu. Không hề có sự che đậy hay giấu diếm, mỗi câu thơ đều là tiếng nói trực diện từ trái tim người đang yêu: “Anh xa em” (“Thơ viết ở biển”), “Anh cách em” (“Chùm nhỏ thơ yêu”). Những tâm tư, cảm xúc sâu kín ấy được thoải mái bộc lộ trong không gian rộng lớn của thế giới tự nhiên: biển, gió, sóng. Bằng việc sử dụng thể thơ tự do, cái “tôi” trữ tình, lãng mạn hiện lên một cách tự nhiên, gần gũi, người đọc cũng thấy rõ được những cảm xúc, suy tư của hai nhà thơ. Sở dĩ có điểm tương đồng như vậy là bởi cả Chế Lan Viên và Hữu Thỉnh đều lấy cảm hứng sáng tác từ đề tài tình yêu, và cũng bởi cả hai trái tim đều nhạy cảm, đều có những rung động mãnh liệt trước tình cảm cao đẹp ấy.

Một tác phẩm văn chương nếu không để lại dấu ấn riêng biệt sẽ ‘chết yểu” ngay từ khi mới ra đời. Do đó, dù cùng viết về tình yêu, nhưng “Thơ viết ở biển” và “Chùm nhỏ thơ yêu” lại là hai vũ trụ cảm xúc khác nhau, mang hai sắc thái riêng biệt. “Thơ viết ở biển” của Hữu Thỉnh tập trung thể hiện nỗi nhớ nhung, cô đơn khi phải xa cách người yêu. “Anh xa em” như một tiếng thở dài, như lời thổn thức của người con trai. Khi xa em, mọi thứ xung quanh anh đều trở nên trống vắng, đến “trăng”, “mặt trời” cũng không còn đồng điệu. Đứng trước biển cả bao la, nhân vật trữ tình

không chỉ cảm nhận được sự rộng lớn của thiên nhiên mà còn nghe thấy nỗi lòng mình vọng lại, đó là sự trống vắng khi không được cạnh bên người yêu. Không có cánh buồm, biển hóa “cô đơn”; không có em, anh trở nên “nghiêng ngả”. Dưới ngòi bút của Hữu Thỉnh, những sự vật vô tri vô giác nay cũng có hồn hơn, mang những trạng thái cảm xúc của con người. Phải chăng đúng như Nguyễn Du đã từng viết: “Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu/ Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ?”. Đọc thơ Hữu Thỉnh, độc giả như lạc vào một thế giới mênh mang cảm xúc của nhung nhớ, cô đơn, mong mỏi khi xa cách; của khao khát được gặp gỡ, đoàn tụ.

Trong khi đó, “Chùm nhỏ thơ yêu” của Chế Lan Viên lại tập trung thể hiện những trạng thái tâm lí, những khoảnh khắc đẹp đẽ, đặc trưng của tình yêu: khi ngọt ngào, say đắm; khi buồn nhớ vì xa cách; khi suy tư, trăn trở về sự mong manh của tình yêu. Đọc thơ Chế Lan Viên, ta bắt gặp hình ảnh so sánh độc đáo: “Anh cách em như đất liền xa cách bể”. Đất và bể luôn liền kề, nếu đất xa cách bể thì đó là một sự phi lí. Nếu anh phải xa em, đó cũng là một sự trái ngang. Khi ta xa nhau, anh băn khoăn tự hỏi: phải chăng khi không gặp nhau thì thân thuộc mấy cũng trở nên xa lạ? Khi khoảng cách chia cắt đôi ta, anh sống trong sự khắc khoải, nhớ nhung, thao thức “không ngủ” được. Anh không ngủ bởi nỗi nhớ em, anh không ngủ bởi nỗi nhớ của em “Phải vì em đang nhớ”. Dòng thơ có cấu trúc đặc biệt, nhấn mạnh vào sự trọn vẹn của tình yêu: anh và em đang nhớ về nhau. Tình yêu đã được đưa lên cung bậc tuyệt bích, đó cũng chính là hạnh phúc đích thực ở đời. Khi nhắc tới tình yêu lứa đôi,

Chế Lan Viên đã sử dụng những hình ảnh ẩn dụ đầy lãng mạn “một trời sao rực cháy”, “một đêm hoa” để nói về tình cảm cháy bỏng, mãnh liệt. Tình yêu, theo Chế Lan Viên, không chỉ là sự nồng nàn, tha thiết mà còn là ước mơ về sự hòa hợp, yên bình giữa hai tâm hồn. Anh ước nguyện bão tố ngoài kia sẽ tạm lắng xuống, để em được sự bình yên, và “lòng anh lặng gió”. Anh mơ về một tình yêu trường tồn, bất diệt, không bị thời gian hay khoảng cách làm nhạt phai. Gấp lại trang thơ của Chế Lan Viên, người đọc còn trăn trở: tình yêu là gì mà khiến con người mãi day dứt, không yên lòng?

Không chỉ khác biệt về nội dung mà cả hai nhà thơ Hữu Thỉnh và Chế Lan Viên đều khẳng định nét riêng của mình ở hình thức nghệ thuật. “Thơ tình viết ở biển” của Hữu Thỉnh sử dụng ngôn từ, hình ảnh giản dị, dễ hiểu. Lật lại trang viết của “ngòi bút từ xứ sở Bắc Bộ”, ta thấy thiên nhiên thật gần gũi với con người: “biển”, “gió”, “sóng”, “cánh buồm”... Còn “Chùm nhỏ thơ yêu” của Chế Lan Viên lại sử dụng một loạt các hình ảnh mang tính chất tượng trưng, đậm tính triết lí: “đất liền xa cách bể”, “sóng phương em”, “trời sao rực cháy”... Điều làm nên sự khác biệt của hai tác phẩm không chỉ ở ngôn ngữ, hình ảnh mà còn ở giọng điệu. Hữu Thỉnh đã sử dụng chất giọng tâm tình, thủ thỉ giúp bài thơ khi đọc lên như một cuộc trò chuyện trực tiếp với người yêu. Đến với trang thơ của Chế Lan Viên, bạn đọc lại thấy được giọng thơ của một tâm hồn đang chìm đắm trong suy tư, tìm kiếm sự hòa hợp trong tình yêu dù có xa cách.

Điểm khác biệt của hai tác phẩm trước hết xuất phát từ đặc thù của văn học. Tự thân văn học không chấp nhận sự lặp lại, nó luôn yêu cầu đổi mới, sáng tạo. Vì vậy mà cùng viết về tình yêu, mỗi nhà thơ lại chọn cho mình hướng đi riêng. Bên cạnh đó, mỗi thi nhân lại mang trong mình cách nhìn nhận, đánh giá, phong cách sáng tác riêng. Nếu thơ Hữu Thỉnh mang tính trữ tình, sâu lắng, giản dị, gần gũi thì trang thơ Chế Lan Viên lại đậm suy tư, triết lí sâu sắc; ngôn từ, hình ảnh được sử dụng mới lạ, giàu tính biểu tượng.

Như vậy, “Thơ viết ở biển” và “Chùm nhỏ thơ yêu” đều khắc họa những cảm xúc chân thành, sâu sắc về tình yêu đôi lứa nhưng mỗi bài thơ lại hấp dẫn theo cách riêng, ghi lại dấu ấn riêng của mỗi người nghệ sĩ. Chúng là sản phẩm của trí tuệ không lặp lại. Đây vừa là quy luật sáng tạo của nghệ thuật vừa góp phần thể hiện vẻ đẹp “muôn điệu” của thi ca về tình yêu.

Đọc và cảm nhận “Thơ viết ở biển” cùng “Chùm nhỏ thơ yêu”, ta như lạc vào thế giới cảm xúc của sự nhớ nhung, trăn trở. Hai nhà thơ say mê yêu đời yêu người, họ tô vẽ cuộc sống và tình yêu theo cách riêng của họ. Những vần thơ là tiếng lòng thổn thức của tâm hồn say mê với mọi vẻ đẹp của cuộc sống, của tình yêu và cũng là lời giải đáp cho câu hỏi:

“ Làm sao sống được mà không yêu,

Không nhớ, không thương một kẻ nào?”

“Bài thơ tuổi nhỏ” - Xuân Diệu

ĐỌC THÊM: SĂN 8+ VĂN - SÁCH ÔN THI TỐT NGHIỆP THPT