BÀI VIẾT MẪU DẠNG SO SÁNH, ĐÁNH GIÁ 2 TÁC PHẨM THƠ

Ngày 06/11/2025 10:53:31, lượt xem: 193

ĐỌC THÊM: SĂN 8+ VĂN - SÁCH ÔN THI TỐT NGHIỆP THPT

Đề bài: Viết bài văn nghị luận văn học 600 chữ so sánh, đánh giá hai bài thơ “Khoảng trời hố bom” (Lâm Thị Mỹ Dạ) và “Dáng đứng Việt Nam” (Lê Anh Xuân).

“Khoảng trời hố bom”

Lâm Thị Mỹ Dạ

“Chuyện kể rằng: em, cô gái mở đường

Để cứu con đường đêm ấy khỏi bị thương

Em đã lấy tình yêu Tổ quốc của mình thắp lên ngọn lửa

Đánh lạc hướng thù, hứng lấy luồng bom...

Cho đoàn xe kịp giờ ra trận

Đơn vị tôi hành quân qua con đường mòn

Gặp hố bom nhắc chuyện người con gái

Một nấm mồ, nắng ngời bao sắc đá,

Tình yêu thương bồi đắp cao lên...

Tôi nhìn xuống hố bom đã giết em

Mưa đọng lại một khoảng trời nho nhỏ

Đất nước mình nhân hậu

Có nước trời xoa dịu vết thương đau.

Em nằm dưới đất sâu

Như khoảng trời đã nằm yên trong đất

Đêm đêm, tâm hồn em toả sáng

Những vì sao ngời chói, lung linh.

Có phải thịt da em mềm mại, trắng trong

Đã hoá thành những làn mây trắng?

Và ban ngày khoảng trời ngập nắng

Đi qua khoảng trời em - Vầng dương thao thức

Hỡi mặt trời, hay chính trái tim em trong ngực

Soi cho tôi

Ngày hôm nay bước tiếp quãng đường dài?

Tên con đường là tên em gửi lại

Cái chết em xanh khoảng-trời-con-gái

Tôi soi lòng mình trong cuộc sống của em

Gương mặt em, bạn bè tôi không biết

Nên mỗi người có gương mặt em riêng!"

“Dáng đứng Việt Nam”

Lê Anh Xuân

"Anh ngã xuống đường băng Tân Sơn Nhứt

Nhưng Anh gượng đứng lên tì súng trên xác trực thăng Và Anh chết trong khi đang đứng bắn

Máu Anh phun theo lửa đạn cầu vồng.

Chợt thấy anh, giặc hốt hoảng xin hàng

Có thằng sụp xuống chân Anh tránh đạn

Bởi Anh chết rồi nhưng lòng dũng cảm

Vẫn đứng đàng hoàng nổ súng tiến công

Anh tên gì hỡi Anh yêu quý

Anh vẫn đứng lặng im như bức thành đồng

Như đôi dép dưới chân Anh giẫm lên bao xác Mỹ

Mà vẫn một màu bình dị, sáng trong

Không một tấm hình, không một dòng địa chỉ

Anh chẳng để lại gì cho riêng Anh trước lúc lên đường

Chỉ để lại cái dáng đứng-Việt-Nam tạc vào thế kỷ:

Anh là chiến sĩ Giải phóng quân.

Tên Anh đã thành tên đất nước

Ôi anh Giải phóng quân!

Từ dáng đứng của Anh giữa đường băng Tân Sơn Nhứt

Tổ quốc bay lên bát ngát mùa xuân."

Chú thích:

- Lâm Thị Mỹ Dạ (1949 - 2023) là một trong những nhà thơ nữ tiêu biểu của văn học hiện đại Việt Nam. Thơ Lâm Thị Mỹ Dạ vô cùng trong trẻo, thanh khiết, mang đậm vẻ đẹp nữ tính, bộc bạch niềm khát khao được vươn tới cái đẹp nhân ái, bao dung. "Khoảng trời, hố bom" được sáng tác năm 1972, thời điểm cuộc kháng chiến chống Mỹ diễn ra ác liệt nhất.

- Lê Anh Xuân (1940 - 1968) là một nhà thơ, một chiến sĩ đại diện cho thế hệ thanh niên Việt Nam say mê lí tưởng, chiến đấu hi sinh vô điều kiện cho sự nghiệp cách mạng. Thơ Lê Anh Xuân đầy chất thép nhưng trong chất thép ấy lại toát lên nồng nàn tình yêu con người, tình yêu quê hương, tình yêu Tổ quốc da diết. “Dáng đứng Việt Nam" là bài thơ cuối cùng của tác giả Lê Anh Xuân, được viết năm 1968 trong những ngày khói lửa của cuộc Tổng tiến công mùa xuân Mậu Thân.

Bài làm:

“Hồn Nước gọi, Tiếng bom Sa Diện

Trái tim Hồng Thái nổ vang trời

Máu thơm tưới mầm non xuân đến

Vui lại rồi, Tổ quốc ta ơi!"

"Theo chân Bác" - Tố Hữu

Những câu thơ ngân vang khí phách của những con người đất Việt. Hòa vào dòng máu Lạc hồng của dân tộc, mỗi người con của cha Lạc Long Quân đã hóa thân cho "dáng hình xứ sở" để làm nên đất nước muôn đời. Và thế hệ trẻ trong những năm tháng chống Mỹ oai hùng cũng đã góp một tiếng nói riêng để hòa vào cảm hứng chung của dân tộc. Lâm Thị Mỹ Dạ và Phạm Tiến Duật là hai gương mặt trẻ trực tiếp tham gia kháng chiến, tận mắt chứng kiến những đau thương, mất mát nơi chiến trường. Chính từ những trải nghiệm đó, họ đã viết nên "Khoảng trời hố bom" và "Dáng đứng Việt Nam” bằng những vần thơ đầy xúc động và ám ảnh. Hai nhà thơ cùng hướng ngòi bút vào người lính nhưng mỗi tác phẩm đều có vẻ đẹp riêng bên cạnh một số điểm tương đồng.

Lâm Thị Mỹ Dạ là một trong những nhà thơ nữ tiêu biểu của văn học hiện đại Việt Nam. Những vần thơ của bà trong trẻo, hồn nhiên, mang đến sự nồng nàn, ý vị bằng cái vẻ rất nữ tính, thể hiện được niềm khát khao được vươn tới cái đẹp nhân ái, bao dung. "Khoảng trời, hố bom" là bài thơ được sáng tác năm 1972, đây là thời điểm cuộc kháng chiến chống Mỹ diễn ra ác liệt nhất. Còn Lê Anh Xuân được biết tới là một nhà thơ, một chiến sĩ đại diện cho thế hệ thanh niên Việt Nam hết mình vì lí tưởng. Mở trang thơ Lê Anh Xuân, bạn đọc ấn tượng bởi “chất thép" và "chất tình". "Dáng đứng Việt Nam" là bài thơ cuối cùng của tác giả, được viết năm 1968 - những ngày tháng khói lửa của cuộc Tổng tiến công mùa xuân Mậu Thân.

Anh bộ đội Cụ Hồ bước vào không gian nghệ thuật của hai nhà thơ và trở thành biểu tượng khẳng định truyền thống dựng nước và giữ nước của dân tộc. Lâm Thị Mỹ Dạ và Lê Anh Xuân cùng hướng ngòi bút của mình vào đề tài người lính. Họ xây dựng hình ảnh người chiến sĩ với tinh thần dũng cảm, ý chí “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh". Đó là cô gái "đánh lạc hướng thù, hứng lấy luồng bom", chàng trai "ngã xuống đường băng Tân Sơn Nhứt" để bảo vệ đất nước. Viết về chiến tranh, nơi bom đạn ác liệt, hai nhà thơ không hề né tránh những đau thương, mất mát mà trực tiếp thể hiện sự hi sinh của những người trực tiếp chiến đấu trên chiến trường. Những người lính trẻ đã đã hi sinh nhưng sự hi sinh của họ hóa vào bất tử, nhập vào hồn thiêng sông núi của dân tộc. Bằng thể thơ tự do, những vần thơ đầy xúc cảm, những hình ảnh mang tính biểu tượng, hai nhà thơ đã khắc họa hình tượng người anh hùng của dân tộc, thể hiện niềm tự hào về ý chí chiến đấu của cha anh trong một thời khói lửa. Hai tác phẩm có sự gặp gỡ tương đồng như vậy là bởi cả Lâm Thị Mỹ Dạ và Lê Anh Xuân đều là thế hệ nhà thơ mặc áo lính, họ trực tiếp tham gia chiến đấu, trực tiếp chứng kiến những đau thương, mất mát mà Mỹ gây ra. Họ có lòng yêu nước mãnh liệt, đều mang trong mình trái tim mình sự nhiệt huyết sẵn sàng xả thân vì Tổ quốc thân yêu.

Mặc dù "Khoảng trời hố bom" và "Dáng đứng Việt Nam" cùng tái hiện lại hình ảnh người lính trong chiến tranh, nhưng ta vẫn thấy được những điểm độc đáo, khác biệt của hai tác phẩm.

Trang viết của Lâm Thị Mỹ Dạ khắc họa hình ảnh cô thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Đó là cô gái được nhà thơ thân thương gọi là “em”. Cô gái trẻ đã sẵn sàng đánh đối sự sống của mình để bảo vệ con đường huyết mạch vận chuyển vũ khí, hàng hóa cần thiết cho chiến trường miền Nam, “cho đoàn xe kịp giờ ra trận”. Ấy là sự hi sinh đầy cao cả của người con gái đang trong độ tuổi xuân thì. Cô đã hiến dâng tuổi xuân của mình cho Tổ quốc, hóa thân vào bầu trời trong xanh. Và đến khi nằm xuống, tâm hồn các cô là khoảng trời, vì sao mãi ngời sáng soi đường, dẫn lối cho những đoàn xe ra mặt trận:

“Em nằm dưới đất sâu

Như khoảng trời đã nằm yên trong đất

Đêm đêm tâm hồn em tỏa sáng

Những vì sao ngời chói lung linh"

Có những cái chết đã hóa thành bất tử và cái chết của cô gái mở đường trong ý thơ của Lâm Thị Mỹ Dạ là những vì sao, những ngọn lửa sáng ngời. Tên cô được đặt cho con đường mà cô hi sinh để bảo vệ “tên con đường là tên em gửi lại". "Khoảng trời hố bom" viết về chiến tranh, hi sinh nhưng vang lên như một khúc ca của yêu thương, dịu dàng. Sự hi sinh của người lính gắn liền với "đất mẹ", với thiên nhiên. Cô đã hòa mình vào không gian của đất trời, được đất nước "nhân hậu" ôm trọn vào lòng, xoa dịu nỗi đau. Viết về những nẻo đường Trường Sơn trong những năm đánh Mỹ, Lâm Thị Mỹ Dạ đã thể hiện cái nhìn đầy nữ tính trước sự hi sinh của cô gái mở đường.

Còn khi đến với trang viết về “Anh Giải phóng quân", ta thấy được sự hào hùng bất khuất của những chiến sĩ xả thân vì nghĩa lớn. Lê Anh Xuân kính cần gọi những người con ưu tú, thế hệ vàng của dân tộc Việt Nam là "Anh". Đó là Anh Giải phóng quân không ai nhớ tên, Lê Anh Xuân băn khoăn tự hỏi: “Anh tên gì hỡi Anh yêu quý?". Các anh ra đi không để lại “một tấm hình”, “một dòng địa chỉ” mà để lại ý chí chiến đấu vì nước, vì dân cho ngàn đời sau. Dưới ngòi bút của tác giả, ta thấy rõ được hình ảnh người chiến sĩ Giải phóng quân chiến đấu hết mình cho đến khi sức lực cạn kiệt. Anh đã ngã xuống trên bãi đường băng Tân Sơn Nhứt nhưng sứ mệnh của anh với Tổ quốc vẫn tiếp tục. Anh cố gắng đứng dậy, nâng súng lên trên xác trực thăng để bắn vào quân địch. Sự dũng cảm và khíthế oai hùng ấy đã làm cho quân thù vô cùng khiếp sợ.

"Chợt thấy Anh, giặc hốt hoảng xin hàng

Có thằng sụp xuống chân Anh tránh đạn"

Người chiến sĩ xuất hiện trong trong thơ Lê Anh Xuân là biểu tượng vĩnh hằng của dân tộc, dù có hi sinh, nhưng tinh thần và lòng yêu nước của họ không bao giờ tắt. Tư thế hiên ngang chiến đấu của họ trở thành dáng hình của hàng triệu anh hùng chiến sĩ, hàng triệu đồng bào cả nước.

Không chỉ khác biệt về nội dung, hai bài thơ còn mang tới những nét độc đáo về nghệ thuật. Lâm Thị Mỹ Dạ mở đầu thi phẩm của mình bằng cụm từ "Chuyện kể rằng", khiến cho bài thơ mang sắc thái tự sự, như một câu chuyện được kế bằng thơ. Bà viết về chiến tranh nhưng với giọng điệu tâm tình, đầy yêu thương. Sự hi sinh của cô gái thanh niên xung phong được miêu tả bằng những hình ảnh rất gần gũi với thiên nhiên, như "mưa", "khoảng trời", "đất mẹ”. Trong khi đó, Lê Anh Xuân lại sử dụng một giọng thơ hào hùng, nhịp thơ dồn dập, các câu thơ ngắn gọn, những từ ngữ gắn gợi lên không khí chiến đấu “tì súng”, "máu",... thể hiện tinh thần quyết liệt, sự bất khuất của người lính.

Điểm khác biệt của hai tác phẩm trước hết xuất phát từ đặc thù của văn học. Tự thân văn học không chấp nhận sự lặp lại, văn học luôn yêu cầu đổi mới, sáng tạo. Vì vậy mà cùng viết về người lính, mỗi nhà thơ lại chọn cho mình hướng đi riêng. Bên cạnh đó, mỗi nhà thơ lại mang trong mình cách nhìn nhận, đánh giá, phong cách sáng tác riêng. Nếu thơ Lê Anh Xuân đậm “chất thép", nồng nàn tình yêu con người, tình yêu quê hương, tình yêu Tổ quốc da diết thì Lâm Thị Mỹ Dạ lại mang phong cách thơ mang đậm tính trữ tình, nhẹ nhàng và luôn chú trọng khai thác chiều sâu cảm xúc.

Như vậy, "Khoảng trời hố bom" và "Dáng đứng Việt Nam" đều khắc họa thành công hình tượng người lính trong chiến đấu nhưng mỗi bài thơ lại hấp dẫn theo cách riêng, ghi lại dấu ấn riêng của mỗi người nghệ sĩ. Chúng là sản phẩm của trí tuệ không lặp lại. Đây vừa là quy luật sáng tạo của nghệ thuật vừa góp phần thể hiện vẻ đẹp “muôn điệu” của thi ca về người lính.

Gần năm mươi năm mùa xuân đất nước thống nhất, Bắc - Nam sum họp một nhà, dân tộc được sống trong hòa bình hạnh phúc nhưng hình ảnh người bộ đội Cụ Hồ với sự kiên cường, bất khuất luôn sống mãi trong lòng chúng ta. Khép lại hai trang thơ, bất giác tôi nhớ lại những vần thơ đầy xúc cảm của Tố Hữu:

“Nếu được làm hạt giống để mùa sau

Nếu lịch sử chọn ta làm điểm tựa

Vui gì hơn làm người lính đi đầu

Trong đêm tối tim ta làm ngọn lửa”

(Chào Xuân 1967)

ĐỌC THÊM: SĂN 8+ VĂN - SÁCH ÔN THI TỐT NGHIỆP THPT