VIẾT MỘT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN (KHOẢNG 600 CHỮ) TRẢ LỜI CÂU HỎI: LÀM THẾ NÀO ĐỂ TẠO LẬP MÀNG LỌC THÔNG TIN CHO MỖI CÁ NHÂN TRONG THỜI ĐẠI BÙNG NỔ A.I?

Ngày 12/12/2025 15:31:31, lượt xem: 25

ĐỌC THÊM: SĂN 8+ VĂN - SÁCH ÔN THI TỐT NGHIỆP THPT

BÀI LÀM:

Giữa những tiến bộ phi thường của thời đại, chúng ta lại đang phải đối mặt với một nghịch lí đáng lo ngại - càng tiếp cận được nhiều thông tin hơn, con người càng dễ lạc lối trong mê cung của chính những thông tin ấy. Năm 2025, “A.I slop” được chọn làm từ của năm, thật đáng buồn khi từ chỉ những sản phẩm chất lượng thấp mà AI tạo ra lại trở thành từ của năm. Điều này không còn giới hạn ở một “sự kiện” từ ngữ thú vị, mà đã vang lên một hồi chuông cảnh tỉnh chúng ta giữa thời đại mà ranh giới giữa thực và giả ngày một mỏng manh hơn. Trước tình hình đó, mỗi người trẻ cần ý thức về việc làm thế nào để tạo lập màng lọc thông tin cho mỗi cá nhân trong thời đại bùng nổ AI ngày nay.

Màng lọc thông tin là hệ thống phòng thủ chủ động của mỗi cá nhân. Hệ thống này bao gồm cả nhận thức, thói quen và tư duy, giúp mỗi người sàng lọc, đánh giá và tiếp nhận thông tin một cách sáng suốt. Nó giống như một “hệ miễn dịch số”, giúp con người phân biệt được đâu là thông tin có giá trị, đâu là “slop” - thứ thức ăn thừa mà công nghệ tạo ra vội vã, thiếu chiều sâu và trách nhiệm. Thời đại mà AI bùng nổ, việc tạo dựng văn bản, hình ảnh hay video ngày càng dễ dàng khiến yêu cầu về việc tạo lập màng lọc thông tin càng trở nên cấp thiết.

Ngày nay, trên không gian mạng tràn ngập những bài viết, hình ảnh, video được AI tổng hợp và tạo dựng. Năm 2025, theo báo cáo của Kapwing (Mỹ), Việt Nam nằm trong 10 quốc gia có lượng người xem nội dung rác AI cao nhất thế giới. Ban đầu, nó chỉ dừng lại ở mục đích giải trí với nội dung rất ngây ngô, nhưng lâu dần, nó ăn sâu vào tâm trí, khiến con người đắm chìm trong các nội dung rác lặp đi lặp lại. Thậm chí, AI còn được sử dụng để giả mạo người khác, tung tin sai sự thật và gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới cộng đồng.

Hậu quả của việc chúng ta cứ thản nhiên tiếp cận các thông tin này mà không có một màng lọc đúng đắn là vô cùng nghiêm trọng. Với cá nhân, đây là một hình thức tự đầu độc tâm trí bởi những thông tin sai lệch. Khi đã không còn khả năng tự lọc bỏ thông tin sai lệch, con người dễ dàng tin tưởng và đưa ra những quyết định sai lầm. Thậm chí, lâu dần, con người mất đi khả năng tư duy độc lập, dẫn đến phụ thuộc vào AI. Nguy hiểm hơn, rác AI còn đặt con người trước nguy cơ bị lừa đảo, kích động, chia rẽ và bôi nhọ với quy mô lớn. Ngay tháng 11 vừa qua, khi bà con miền Trung oằn mình chống lũ, nhiều kẻ xấu đã dựng những thước phim giả bằng AI để nhằm kích động nhân dân, làm chứng cho các luận điểm chống phá của mình,... Nó ảnh hưởng trực tiếp tới sự ổn định và an ninh của cộng đồng, dân tộc.

Vì vậy, chúng ta cần có những cách thức hiệu quả để kiến tạo cho mình một màng lọc thông tin phù hợp. Trước hết, chúng ta cần hiểu rõ bản chất của AI, nó chỉ là một công cụ tiếp nhận các thông tin từ nhiều nguồn - tổng hợp và trả lại kết quả cho người dùng. AI có thể sai, thậm chí có thể “bịa ra kết quả”, vậy nên chúng ta còn cần trang bị cho mình tư duy phản biện. Mỗi người cần biết đặt câu hỏi để kiểm chứng lại kết quả mà trí tuệ nhân tạo đưa ra, học cách hoài nghi lành mạnh thay vì tin tưởng tuyệt đối vào những kết quả có sẵn. Thêm vào đó, chúng ta cần có kĩ năng kiểm chứng đa nguồn. Đừng bao giờ tin tưởng kết quả từ một nguồn duy nhất, hãy đối chiếu thông tin đó với các nguồn chính thống khác, như các cơ quan báo chí được cấp phép, các trang web của tổ chức chính phủ hay tạp chí khoa học chuyên ngành,... Đồng thời, có thể học cách truy xuất nguồn gốc ảnh để đảm bảo thông tin mình nhận được là đúng và an toàn. Ngoài ra, sử dụng công nghệ một cách thông minh cũng là cách chúng ta tạo ra màng lọc thông tin vững chắc cho mình trong thời đại này. Hiện nay, đã có nhiều công cụ, trang web cho phép chúng ta truy vết thông tin, phát hiện ảnh hoặc thước phim tạo ra từ công nghệ deepfake. Từ đó, chúng ta có thể yên tâm hơn phần nào về các thông tin mình có được.

Điều quan trọng nhất cho một màng lọc vững chắc nằm ở tri thức và giá trị sống của mỗi cá nhân. Một nền tảng kiến thức được xây dựng qua việc kiên trì học hỏi, tìm tòi và đọc một cách nghiêm túc sẽ cho chúng ta khả năng nhận biết thật - giả tốt hơn. Cùng với đó, một tâm hồn trong sáng, một trái tim nhân ái và tinh thần trách nhiệm sẽ giúp chúng ta không bị cuốn theo tin giả, tin xấu. Vì vậy, đừng vội phán xét bất cứ ai vì những thông tin chưa được kiểm chứng trên mạng xã hội. Hãy nhìn nhận đa chiều, tìm hiểu kĩ lưỡng trước khi phát ngôn hay tuyên bố điều gì, hãy nghĩ thật kĩ trước khi cho đi một nút “like”, nút “share”. Như vậy, chúng ta không chỉ tạo nên màng lọc cho mình, mà còn góp phần xây dựng màng lọc cho cộng đồng.

Đồng thời, việc xây dựng màng lọc thông tin trong thời đại AI phát triển không phải trận chiến của mỗi cá nhân, đây là hành trình của sự chung tay. Các nền tảng công nghệ cần minh bạch hơn trong việc gắn nhãn nội dung mà AI tạo ra và ưu tiên hiển thị các nguồn tin có kiểm duyệt, các nguồn tin từ kênh chính thống. Các cơ quan quản lí cần xây dựng một khung pháp lí đủ mạnh để răn đe những hành vi cố ý sử dụng AI tạo tin giả nhằm mục đích xấu. Thật may mắn khi thời gian gần đây, chúng ta thấy điều này đã được đưa vào thực thi ở Việt Nam, nhà nước đã có khung hình phạt cho hành vi lan truyền tin giả, tin sai sự thật; từ đó, người dân cũng biết cảnh báo nhau và cùng nhau xây dựng hệ thống thông tin “sạch” hơn.

Tất nhiên, chúng ta cũng không thể phủ nhận được rằng AI đã trở thành một phần cuộc sống của nhân loại. Vì vậy, chúng ta chỉ cần kiên trì giữ vững lập trường của bản thân, tin vào những điều đúng đắn và chung tay lan tỏa những điều đúng đắn. Khi đó, AI không còn là kẻ thù, AI sẽ trở thành người bạn đồng hành đắc lực cho ta trong kỉ nguyên mới.

Là một người trẻ đang sống trong dòng chảy của thông tin, tôi cũng đã từng đôi lần bị cuốn theo những sản phẩm được tạo bởi AI mà không chọn lọc. Thế nhưng, khi hiểu được tầm quan trọng của việc tạo dựng màng lọc thông tin, tôi đã thay đổi mình từ những điều nhỏ nhất: dừng lại vài giây để kiểm tra nguồn tin trước khi chia sẻ bất cứ điều gì. Tôi hiểu rằng, thế giới ngày càng phẳng, và quyền lực thật sự không nằm ở việc bạn biết được bao nhiêu thông tin, mà nằm ở khả năng chọn lọc, thấu hiểu và sử dụng chúng như thế nào.

Kỉ nguyên công nghệ mang đến cho chúng ta sức mạnh vô song, nhưng cũng đặt ra những thử thách chưa từng có. Và xây dựng màng lọc thông tin không phải là chối bỏ hay sợ hãi công nghệ, chúng ta chỉ đang chủ động chọn trở thành những người dùng thông thái mà thôi. Chỉ khi mỗi công dân số biết bảo vệ tâm trí mình, chúng ta mới có thể góp phần dọn dẹp bớt “rác thông tin”, trả lại sự trong lành cho hệ sinh thái công nghệ này.

ĐỌC THÊM: SĂN 8+ VĂN - SÁCH ÔN THI TỐT NGHIỆP THPT