HỌC VĂN CHỊ NGUYỄN MINH HIÊN

1. Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 20 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

- Nhớ lại những kiến thức về truyện ngắn đã học để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.(*)

- Để đọc hiểu một tác phẩm truyện ngắn hiện đại, các em cần chú ý:( ** )

+ Tìm hiểu các thông tin ngoài văn bản giúp hiểu sâu hơn về tác phẩm: những vấn đề trung tâm của đời sống xã hội, đặc điểm của văn học giai đoạn đó, ...

+ Đọc kĩ văn bản để nắm được mối quan hệ giữa các sự kiện chính và giữa các nhân vật.

+ Đặc biệt quan tâm đến những tìm tòi đổi mới trong nghệ thuật tự sự của tác giả.

- Đọc trước truyện ngắn Muối của rừng; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Nguyễn Huy Thiệp.

Trả lời:

- Tác giả Nguyễn Huy Thiệp

+ Năm sinh, năm mất : 1950-2021

+ Quê quán :quê ở huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội

+ Tác phẩm tiêu biểu: Tướng về hưu, Không có vua, Tuổi 20 yêu dấu, Những ngọn gió Hua Tát, Những người thợ xẻ, Chảy đi sông ơi, Con gái thủy thần,...

+ Sự nghiệp : Trong sự nghiệp sáng tác của mình, nhà văn Nguyễn Huy Thiệp có hơn 50 truyện ngắn, 10 kịch bản, 4 tiểu thuyết và nhiều bài phê bình văn học, tiểu luận

2. Đọc hiểu

* Nội dung chính:Văn bản kể về cuộc đi săn của nhân vật Diểu. Câu chuyện bắt đầu từ việc ông Diểu được đứa con tặng cho một khẩu súng hai nòng, việc đó đã đưa đến suy nghĩ đi săn của ông. Trong quá trình đi săn là cuộc rượt đuổi giữa nhân vật và những chú khỉ. Qua đó thể hiện những diễn biến tâm lý và sự thay đổi nhận thức của nhân vật.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu hỏi (trang 20 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Thời điểm ông Diểu chọn đi săn đem lại cho em suy nghĩ gì?

Trả lời:

Đó là thời điểm thích nhất ở rừng, khi mà cây cối đều tươi tốt, xanh tươi trong mùa xuân ấm áp, không khí trong lành, ấm áp, hơi ẩm ướt. Rất phù hợp cho việc dạo chơi trong rừng hay đi săn. Muôn loài sinh sôi nảy nở đưa đến không khí vui tươi, căng tràn sức sống, thúc giục con người khám phá.

Câu hỏi (trang 21 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Tại sao chi tiết kì ảo xuất hiện ở đoạn văn này?

Trả lời:

Chi tiết sương mù dâng lên cuồn cuộn sau khi chú khỉ con bị rơi xuống gợi lên một sự lạnh lẽo, sự lạnh lẽo của cái chết, của lòng người. Qua đó một phần thể hiện sự mờ mịt, rối rắm ngay trong chính nội tâm nhân vật.

Câu hỏi (trang 22 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Tại sao ông Diểu lại tránh nhìn vào đôi mắt con khỉ ?

Trả lời:

Lúc nhìn vào mắt nó ông thấy ánh mắt nhìn ông cầu khẩn, ánh mắt ươn ướt ấy khiến ông Diểu cảm thấy tội lỗi vì những gì mình đã gây ra cho chú khỉ. Khiến một gia đình khỉ đang hạnh phúc bống chia lìa, trước mắt ông là một chú khỉ đang hấp hối và chịu đau đớn cùng cực.

Câu hỏi (trang 24 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Tại sao ông Diểu lại vội vã bỏ đi ?

Trả lời:

Trước lúc bỏ đi, ông Diểu ngồi yên một lát, ấy chính là ông đang suy nghĩ, trăn trở, phân vân về hành động của mình liệu có đúng – phóng sinh cho con khỉ đực. Sau những vất vả và hi sinh mà ông trải qua lại càng làm ông thêm trăn trở. Vì vậy, hành động vội vã bỏ đi chính là sự quyết tâm, dứt khoát không quay đầu của ông Diểu, ông đã quyết sẽ phóng sinh chú khỉ.

*Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 24 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):Truyện Muối của rừng có thể chia làm mấy phần? Hãy mô hình hoá câu chuyện bằng một sơ đồ thích hợp.

Trả lời:

- Truyện chia làm 4 phần

+ Phần 1 : “Sau tết Nguyên Đán...hang động đá vôi” : Bối cảnh cuộc đi săn của ông Diểu

+ Phần 2 : “Nhặt đất đá ném...Bết bên vai nó” : Hành trình ông Diểu đuổi theo và săn đuổi chú khỉ

+ Phần 3: “Ông Diểu đặt tay lên...chỗ con khỉ đực nằm” : Quá trình ông Diểu băng bó, chữa bệnh và quyết định phóng sinh chú khỉ

+ Phần 4 : Đoạn còn lại : Cảnh ông Diểu ra về gặp hoa tử huyền trong làn mưa xuân

- Mô hình hóa câu chuyện :

Câu 2 (trang 24 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):Truyện được kể từ điểm nhìn nào? Mối quan hệ giữa điểm nhìn của người kể chuyện và điểm nhìn của nhân vật

Trả lời:

- Truyện được kể từ điểm nhìn ngôi thứ ba

- Mối quan hệ : Câu chuyện được kể từ điểm nhìn của ngôi thứ ba nhưng trần thuật câu chuyện theo điểm nhìn của nhân vật, đưa ra những suy nghĩ, quan sát của nhân vật về sự kiện mà cụ thể là điểm nhìn của ông Diểu về những chú khỉ và cuộc đi săn.

Câu 3 (trang 24 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):Nguyên nhân nào khiến ông Diều muốn đi săn? Hoạt động đi săn của ông Diểu được miêu tả như thế nào trong truyện?

Trả lời:

- Nguyên nhân khiến ông Diểu muốn đi săn : Tiết trời đẹp đẽ của màu xuân khi muôn vật căng tràn sức sống và khí trời trong lành, mát mẻ. Thêm nữa là đứa con học ở nước ngoài gửi về biếu ông khẩu súng hai nòng. Chính điều đó tác động đến ông Diểu ý nghĩ đi săn.

- Hoạt động đi săn của ông Diểu được miêu tả một cách sinh động, cụ thể. Từ lúc ông kĩ lưỡng chuẩn bị mọi thứ cho đến lúc ông đi săn, đuổi theo khỉ bố, khỉ con. Từng cảm xúc và khung cảnh được miêu tả kĩ càng, cụ thể.

+ Đi săn khỉ con : Khi khỉ con rơi xuống vực:“ông Diểu tái mặt, mồ hôi toát ra như tắm”

+ Đi săn khỉ bố : miêu tả lúc ông Diểu leo lên mỏm đá để bắt khỉ đực : “núi đá dốc và trơn”;”ông Diểu thấy nóng bừng người...ông leo thoăn thoắt”

Câu 4 (trang 24 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):Tìm và phân tích những nguyên nhân khiến ông Diểu đi đến quyết định phóng sinh cho con khỉ đực?

Trả lời:

Nguyên nhân khiến ông Diểu đi đến quyết định phóng sinh cho con khỉ đực :

- Chi tiết “Con khỉ run bắn, đưa đôi mắt đờ dại nhìn ông cầu khẩn....viên đạn phá vỡ bả vai nó, làm trồi hẳn đoạn xương dài đến bốn phân. Ánh mắt khẩn cầu của chú khỉ khiến trái tim ông lay động, đứng trước một sinh mệnh hấp hối và quằn quại trong đau đơn do mình trực tiếp gây nên, ông bắt đầu cảm thấy tội lỗi bủa vậy, đến mức né tránh ánh mắt của chú khỉ.

- Chi tiết “ông Diểu giật mình quay lai và nhận ra con khỉ cái” ông mới biết hóa ra khỉ cái đã theo ông từ lúc xuống núi đến giờ vẫn không rời bước. Ông đi được một quãng vẫn thấy nó lẽo đẽo theo sau, trước hành động yêu thương của hai chú khỉ, trái tim ông lần nữa rung động “ Con khỉ cái cũng thật kiên trì”.Trước hành động của hai chú khỉ, ông Diểu dẫu thấy buồn tê tái nhưng ông cũng nhận ra tình yêu của chúng và quyết định trả chú khỉ đực về cho khỉ cái.

Câu 5 (trang 24 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):Thống kê và phân tích ý nghĩa của những yếu tố kì ảo trong truyện Muối của rừng. Những chi tiết này thể hiện chủ đề nào trong tác phẩm?

Trả lời:

- Những yếu tố kì ảo trong truyện Muối của rừng :

+ Chi tiết sương mù dân lên cuồn cuộn sau khi chú khỉ con rơi xuống vách đá và cất lên những tiếng kêu thảm thiết. Chi tiết sương mù vừa gợi lên không khí lạnh lẽo của màn sương vừa thể hiện nội tâm nhân vật cũng mờ mịt, bối rối và lạnh lẽo như vậy.

+ Hình ảnh hoa tử huyền cuối câu chuyện hiện thân cho điều tốt lành, cho sự may mắn, ấm no. Đặc biệt loại hoa này thể hiện niềm tin chiến thắng của cái thiện, tạo nên một không khí huyền thoại.

- Những chi tiết này thể hiện chủ đề về nhân sinh. Khi con người đang ngày càng bị tha hóa, những giá trị đạo đức bị phá hủy. Câu chuyện như là một hành trình đi tìm cái thiện của con người. Qua đó khơi dậy lòng trắc ẩn, yêu mến thiên nhiên trong mỗi con người.

Câu 6 (trang 24 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):

Theo Ha-ra-ri (Harari), có một quan niệm cho rằng: "Các sinh vật không phải người không có giá trị tự thân nào cả, chúng chỉ tồn tại vì lợi ích của chúng ta mà thôi.” Đọc truyện ngắn Muối của rừng, em có tán thành với quan niệm đó không? Vì sao?

Trả lời:

Em không tán thành với quan niệm đó, bởi lẽ, em tin rằng mỗi loại sinh vật đều có những giá trị riêng và góp phần vào việc cân bằng giới tự nhiên. Không chỉ riêng con người mà các loài sinh vật cũng có suy nghĩ và làm những công việc của chúng. Qua truyện ngắn “Muối của rừng”, em nhận thấy điều đó, như ông Diểu cũng vậy, để rồi ông phải thốt lên “trách nhiệm đè lên lưng mỗi sinh vật quả thật nặng nề”. Nguyễn Huy Thiệp đã nhận ra điều đó, đó chính là gí trị tự thân của mỗi loài sinh vật, không chỉ ở con người. Động vật cũng biết nhận thức, biết đau thương. Vì vậy, mỗi con người chúng ta cần phải trân quý và bảo vệ các loài động thực vật, chúng có đóng góp rất lớn trong việc cân bằng hệ sinh thái.

Đăng ký khóa học và đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn khác của Học Văn Chị Hiên tại đây:

- Fanpage Học Văn Chị Hiên
- Fanpage Học Văn Chị Hiên - THCS Lớp 6,7,8,9